Żwaniec

Żwaniec, Żwaneć, Zhvanets',

w. na Ukrainie, w obwodzie chmielnickim, na południe od Kamieńca Podolskiego, przy ujściu Żwańczyka do Dniestru, naprzeciw Chocimia.

W XV w. własność rycerza Swycza z Łęczyna, następnie Jazłowieckich, Kalinowskich (zbudowali zamek), od poł. XVII w. Lanckorońskich; 1646 prawa miejskie; w okresie powstania B. Chmielnickiego jesienią 1653 wojsko pol., dowodzone przez Jana II Kazimierza, zostało otoczone w obozie pod Żwańcem przez Kozaków i Tatarów; po wycofaniu się Tatarów Chmielnicki musiał zawrzeć ugodę (15 XII) z królem pol. na zasadach ugody zborowskiej; 1672 zdobyty przez Turków; po traktacie karłowickim 1699 powrócił do Polski; w XVIII w. rozwój gospodarczy, gł. handlu (osiedlali się tu Ormianie); zniszczony w czasie konfederacji barskiej (w Żwańcu bronił się F. Pułaski); od 1793 w zaborze ros.; 1922–91 w Ukr. SRR; kościół orm. (XVIII w.).