inżynieria wodna
 
Encyklopedia PWN
inżynieria wodna,
dziedzina nauki i techniki zajmująca się badaniami, projektowaniem, budową i użytkowaniem budowli hydrotechnicznych śródlądowych i morskich;
ze względu na problemy konstrukcyjne jest bardzo silnie związana z budownictwem, ale ze względu na wpływ budowli hydrotechnicznych na środowisko przyrodnicze traktowana jako gałąź inżynierii środowiska; dzieli się na inżynierię śródlądową i inżynierię morską.
Inżynieria śródlądowa obejmuje: a) regulację rzek; b) zabudowę rzek nizinnych stopniami wodnymi tworzącymi zbiorniki wodne o stałych poziomach piętrzenia (jaz), umożliwiające żeglugę śródlądową, pracę elektrowni wodnych i funkcjonowanie ujęć wody; c) zabudowę rzek górskich zaporami tworzącymi zbiorniki wodne retencyjne (wykorzystywane w czynnej ochronie przeciwpowodziowej i do magazynowania wody oraz umożliwiające pracę elektrowni wodnych szczytowych i szczytowo-pompowych); d) budowę i eksploatację ujęć wody, kanałów śródlądowych, sztolni hydrotechnicznych, rurociągów hydrotechnicznych; e) pogłębiarstwo rzeczne; f) roboty podwodne. Budowle hydrotechniczne, przynosząc korzyści ekonomiczne i społeczne, wywołują zmiany w korycie rzek i ich dolinach (m.in. podniesienie zwierciadła wód gruntowych w otoczeniu, czasem zabagnienie, zakłócenia ruchu rumowiska).
Przedmiotem inżynierii morskiej są budowle (i związane z nimi prace inżynierskie) — wznoszone na pełnym morzu, na morzu w pobliżu brzegów lub na brzegu, lecz mające ścisły związek z morzem (np. nabrzeża), a także budowle morskie służące nawigacji, eksploatacji zasobów mineralnych zalegających pod dnem oraz wykorzystaniu energii falowania, prądów i pływów morskich. Inżynieria morska dzieli się na budownictwo morskie, pogłębiarstwo morskie i roboty podwodne. Budownictwo morskie zajmuje się głównie: budowlami portowymi (falochrony, nabrzeża, pomosty, mola, dalby), budowlami stoczniowymi (pochylnie, wyciągi, podnośniki, suche doki), umocnieniami brzegów morskich (falochrony brzegowe, progi podwodne, opaski i okładziny brzegowe), budowlami pełnomorskimi (np. platformy morskie, rurociągi podmorskie) i specjalnymi (np. śluzy morskie, kanały morskie, tunele podmorskie) oraz elektrowniami maretermicznymi i maremotorycznymi. Zadaniem pogłębiarstwa morskiego jest wykonanie robót ziemnych w obrębie akwenów morskich i pasa przybrzeżnego. W robotach podwodnych główną rolę odgrywają prace nurkowe, związane z badaniem stanu podłoża przed wykonaniem budowli morskich oraz stanu podwodnych elementów budowli.
Śródlądowe budowle hydrotechniczne (zapory, kanały) budowano już ponad 5 tysięcy lat temu w Egipcie. Rozwój inżynierii morskiej rozpoczął się wraz z rozwojem żeglugi morskiej. Najstarsze budowle morskie powstały w portach budowanych ok. 300 p.n.e. przez Kreteńczyków.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Augustowski, Kanał, śluza fot. B. Kowalewska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kanał Augustowski, śluza Przewięź fot. A. Szymański i L. Wawrynkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Naryn, zapora na rzece koło osiedla Toktoguł w górach Tien-szan (Kirgistan) fot. P. Balcerowicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Gdynia, port morski fot. L. Zielaskowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia