inżynieria genetyczna

inżynieria genetyczna, techniki rekombinowania DNA,

eksperymentalna dziedzina z pogranicza genetyki i biologii molekularnej posługująca się zespołem różnorodnych technik, polegających na manipulowaniu DNA in vitro oraz in vivo w celu uzyskania dziedzicznych zmian w komórkach lub całych organizmach;

uzyskiwane tymi metodami nowe organizmy mogą być pozbawione konkretnego genu, mogą uzyskać całkiem nowy gen lub geny, pochodzące z zupełnie innego gatunku, lub też może zostać zwiększona lub zmniejszona ekspresja wybranego genu (ekspresja genów). Organizmy powstające w wyniku inżynierii genetycznej noszą nazwę organizmów transgenicznych lub GMO (ang. genetically modified organisms ‘organizmy zmodyfikowane genetycznie’). Określone odcinki DNA, odpowiadające np. pojedynczym genom lub ich fragmentom, otrzymuje się przez działanie enzymami restrykcyjnymi albo syntetyzuje chemicznie, a następnie włącza do tzw. wektorów, czyli cząsteczek DNA plazmidów, lub wirusów pozbawionych określonych odcinków własnego DNA, ale zdolnych do replikacji po wprowadzeniu do komórek; w wyniku replikacji zrekombinowanych wektorów następuje też replikacja włączonego w nie genu, zwana w inżynierii genetycznej klonowaniem genu; po izolacji wektora otrzymuje się — przez wycięcie z niego — DNA pojedynczego genu, który nadaje się do dalszej analizy (np. sekwencjonowania nukleotydów). Geny pochodzenia zwierzęcego czy roślinnego mogą w komórkach bakterii lub innych organizmów podlegać ekspresji i produkować w znacznych ilościach różnego rodzaju białka enzymatyczne i hormony, co stwarza możliwości produkcji przemysłowej i jest obecnie wykorzystywane przez liczne firmy w przemyśle chemicznym lub farmaceutycznym; rozwój inżynierii genetycznej wywołuje wiele kontrowersji, dotyczących zagadnień prawa patentowego, problemów etycznych oraz bezpieczeństwa środowiska naturalnego.