cnota

cnota,

filoz. zbiór zalet charakteru, postawa lub siła moralna wyrażająca się w dążeniu do doskonałości i w przestrzeganiu zasad budzących szacunek.

Życie cnotliwe, czyli życie wg norm etyki, to przedkładanie dobra etycznego nad przyjemności, umiejętność ograniczania realizacji swoich (np. czysto biologicznych) popędów. Na ukształtowanie się europejskiego pojęcia cnoty wywarła wpływ teoria 4 cnót Platona (mądrość, męstwo, umiarkowanie, sprawiedliwość), do których nawiązywał Arystoteles, wyliczając podstawowe cnoty intelektu (teoretycznie: mądrość, wiedza, pojętność; cnoty praktyczne: sztuka i roztropność); dla stoików i I. Kanta cnota to intencja czynienia dobra, przez epikurejczyków oraz w utylitaryzmie i pragmatyzmie cnota jest utożsamiana ze szczęściem, bowiem człowiek szczęśliwy potwierdza tym samym swoje zalety moralne; w wymiarze politycznym cnota oznacza przedkładanie interesu publicznego nad prywatny (Monteskiusz). W teologii chrześcijańskiej odróżnia się cnoty naturalne (zwane również kardynalnymi i odpowiadające 4 cnotom Platona) oraz cnoty nadprzyrodzone, inaczej wlane — darowane człowiekowi przez Boga wraz z łaską uświęcającą; ich analizę przeprowadził św. Tomasz z Akwinu, odróżniając cnoty teologiczne, czyli boskie (wiara, nadzieja i miłość), nadprzyrodzone odpowiedniki naturalnych cnót umysłowych i obyczajowych, oraz dary Ducha Świętego.