aretologia
filoz. nauka o cnotach, dział etyki;
[gr. aretḗ ‘dzielność’, ‘cnota’, lógos ‘słowo’, ‘nauka’],
aretologia
Encyklopedia PWN
w starożytności była wyrazem dążeń do systematycznego ujęcia całości ludzkiego działania i kierujących nim zasad moralnych: a) wyróżniała cnoty podstawowe (np. roztropność, cierpliwość) — Ajschylos; b) ustalała zależność cnoty od płci i wieku — sofiści; c) podkreślała sprawność moralną wynikającą z wiedzy o czynieniu dobra i unikaniu zła, zapewniającą wszystkim ludziom prawdziwe korzyści i szczęście — Sokrates; d) uczyła harmonii w dziedzinie psychicznej i polit., ukazując współdziałanie cnót kierujących działaniem poszczególnych warstw duszy: rozumnej (mądrość), impulsywnej (męstwo) i pożądliwej (umiarkowanie) — Platon; e) zajmowała się istotą, rodzajami i wzajemnym związkiem sprawności moralnych, obejmujących działanie rozumu w sferze życia praktycznego (cnoty etyczne), i poznawczych, tj. odnoszących się do poznawczej działalności rozumu (cnoty dianoetyczne) — Arystoteles; f) rozwijała ideę upodobnienia się człowieka do Boga przez cnotę (w ramach podziału na cnoty obywatelskie, oczyszczające i kontemplacyjne) — Plotyn; w okresie średniowiecza Kasjodor, Alkuin i Raban Maur wiązali a. z nauką o duszy, a Albert Wielki sprecyzował pojęcie części cnót kardynalnych; na systematyce Alberta oparł się Tomasz z Akwinu; w okresie nowoż. i współczesnym a. zajmowali się m.in.: A. Geulincx, F. Schleiermacher, I. Kant, N. Hartmann, D. von Hildebrand.
