związki inkluzyjne
 
Encyklopedia PWN
związki inkluzyjne, związki włączeniowe,
międzycząsteczkowe połączenia chem. 2 lub więcej składników, powstające w wyniku zamknięcia cząsteczek (atomów, jonów) jednego składnika — zw. gościem — w lukach cząsteczkowych tzw. receptorów molekularnych lub w pustych przestrzeniach sieci krystalicznej drugiego składnika — zw. gospodarzem.
związki inkluzyjne mogą powstawać tylko wówczas, gdy wielkość i kształt cząsteczek gościa są zgodne z wielkością i kształtem luk cząsteczkowych lub wolnych przestrzeni w sieci krystal. gospodarza; między cząsteczkami obydwu składników występują jedynie słabe oddziaływania międzycząsteczkowe (nie tworzą się wiązania chem.); związki inkluzyjne mają najczęściej dobrze zdefiniowany skład chem., a ich trwałość zależy od mocy tych oddziaływań. Znane są związki inkluzyjne, których szkielet krystal. ma budowę klatkową, tzw. klatraty, np. klatrat mocznika z n-heksanem, warstwową, tzw. związki interkalacyjne, np. związki inkluzyjne grafitu z potasem; innym rodzajem związków inkluzyjnych są połączenia tworzone przez receptory molekularne, np. związki koronowekryptandy, które dzięki specyficznej budowie przestrzennej odznaczają się dużą selektywnością tworzenia związków inkluzyjnych. W układach biol. są często tworzone np. w procesach enzymatycznych. Związki inkluzyjne dają się łatwo rozłożyć na składniki przez rozpuszczenie w odpowiednim rozpuszczalniku lub ogrzanie; ich tworzenie wykorzystuje się do rozdzielania i oczyszczania substancji, np. rozdzielania izomerów strukturalnych, izomerów opt., gazów szlachetnych oraz frakcji węglowodorów, a także w katalizie.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia