kryptaty

kryptaty,

związki inkluzyjne tworzone przez kryptandy;

składają się z 2 (lub więcej) indywiduów chem.: ligandu, którym jest kryptand (zw. gospodarzem), oraz atomu, jonu lub cząsteczki (zw. gościem) zainkludowanych (związki inkluzyjne) w wewnątrzcząsteczkowej makrocyklicznej luce kryptandu; możliwe jest uwięzienie więcej niż jednej cząsteczki (atomu, jonu) gościa w takiej luce. K., w przeciwieństwie do klatratów, mogą istnieć w roztworze.

Ze względu na zdefiniowaną wielkość i kształt oraz właściwości chem. luki tworzenie k. może służyć do rozdzielania kationów nieorg. i izomerów konstytucyjnych; ze względu na wiązanie jonów w wyniku tworzenia kompleksów — do separowania anionu (lub kationu) i zwiększania reaktywności jonu nieskompleksowanego; właściwość kompleksowania jonów nieorg. przez org. kryptand umożliwia wprowadzenie tego jonu w formie k. do roztworu substancji niepolarnej w celu przeprowadzenia reakcji chem. (kataliza homogeniczna, transport jonów).