sejsmologia
 
Encyklopedia PWN
Do głównych zadań sejsmologii należy: 1) badanie mechanizmu i przebiegu trzęsień ziemi, ich klasyfikacja, poznawanie rozmieszczenia na powierzchni Ziemi (sejsmiczne strefy), określanie przyczyn oraz szukanie sposobów przewidywania trzęsień i zapobiegania im; 2) badanie wnętrza Ziemi na podstawie obserwacji fal sejsmicznych powstałych wskutek trzęsienia. Bezpośrednim wynikiem tych badań są dane o prędkości i tłumieniu fal sejsmicznych oraz o nieciągłościach sejsmicznych (powierzchniach, na których następuje zmiana prędkości fal; geofizyczna nieciągłość). Informacje te, po uwzględnieniu danych z innych nauk o Ziemi, pozwalają wnioskować o składzie chemicznym, temperaturze i in. właściwościach wnętrza Ziemi. Do rejestracji fal służą sejsmografy umieszczane na stacjach sejsmologicznych, a podstawowym źródłem informacji pochodzącym z obserwacji fal sejsmicznych są sejsmogramy, czyli zapisy drgań gruntu wywołanych przejściem fali sejsmicznej. Dział sejsmologii zajmujący się instrumentalnymi pomiarami tych drgań gruntu nazywa się sejsmometrią
Na poddstawie danych sejsmologicznych wyróżniono w Ziemi 3 podstawowe strefy: skorupę ziemską, płaszcz Ziemi i jądro Ziemi. Obecnie, dzięki zwiększającej się ilości dostępnych danych sejsmologicznych i zastosowaniu nowoczesnych komputerów do dokonywania skomplikowanych obliczeń, można znacznie bardziej szczegółowo rozpoznawać fizyczne właściwości ośrodków wewnątrz Ziemi; metody tomografii sejsmicznej pozwalają na określanie trójwymiarowych zmian tych właściwości, co umożliwia lepsze zrozumienie procesów zachodzących w głębi Ziemi. Dużą rolę w poznaniu budowy wnętrza Ziemi odgrywają badania rozchodzenia się fal sejsmicznych wywołanych sztucznie przez eksplozje materiałów wybuchowych na powierzchni Ziemi lub w otworach wiertniczych — tzw. głębokie sondowania sejsmiczne (GSS); dzięki GSS można określić z dużą dokładnością budowę skorupy i górnego płaszcza Ziemi w danym regionie; zorganizowane przez polskich uczonych badania Polonaise 97 i Celebration 2000 należą do największych GSS na świecie; ich zadaniem było określenie budowy strefy TESZ (Trans-European Suture Zone), biegnącej pomiędzy platformą paleozoiczną zachodniej Europy a platformą prekambryjską Europy Wschodniej. Badania te są również wykorzystywane w geofizyce stosowanej, pozwalają m.in. na wykrywanie określonych struktur geologicznych, a także złóż kopalin, których występowanie jest związane z tymi strukturami. W GSS coraz częściej stosuje się metody tomografii sejsmicznej; .
Rozwój astronautyki pozwolił na umieszczenie sejsmografów m.in. na Księżycu (dzięki czemu poznano jego budowę) oraz na Marsie.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia