roztwór stały

roztwór stały, kryształ mieszany,

chemicznie jednorodna, stanowiąca jedną fazę stałą, mieszanina 2 (lub więcej) substancji;

typ sieci przestrzennej roztworu stałego jest identyczny z typem sieci przestrzennej jednego ze składników (rozpuszczalnika), a stałe sieciowe (komórka elementarna) roztwory stałe są ciągłą funkcją jego składu chemicznego. Roztwory stałe, w których co najmniej jeden ze składników jest metalem, noszą nazwę stopów. Ze względu na sposób obsadzania pozycji w sieci krystalicznej rozróżnia się roztwory stałe podstawieniowe (substytucyjne, zw. też różnowęzłowymi), międzywęzłowe (intersticjalne), pustowęzłowe (substrakcyjne, defektowe); w sieciach krystal. roztworów stałych podstawieniowych różne jony, atomy lub cząsteczki zastępują się wzajemnie (diadochia), zwykle w sposób przypadkowy, nieuporządkowany; szczególnym rodzajem dwuskładnikowych roztworów stałych podstawieniowych metali są nadstruktury, w których przy określonym składzie ilościowym i poniżej pewnej temperatury kryt. następuje uporządkowanie rozmieszczenia atomów w sieci krystal. bez zmiany typu sieci (np. roztwór stały Au–Cu); w roztworach stałych międzywęzłowych atomy składnika rozpuszczonego zajmują pozycje międzywęzłowe w sieci krystal. rozpuszczalnika; w roztworach stałych pustowęzłowych pewna liczba węzłów sieci krystal. pozostaje nie obsadzona. Ze względu na wzajemną rozpuszczalność składników rozróżnia się roztwory stałe ciągłe (o nieograniczonej wzajemnej rozpuszczalności składników) i roztwory stałe z luką mieszalności (o ograniczonej wzajemnej rozpuszczalności składników). Roztwory stałe tworzą metale (np. złoto i german, miedź i nikiel), metale i niemetale (np. węgiel i żelazo), związki chemiczne org. (np. benzen i tiofen, chlorobenzen i bromobenzen) oraz minerały (np. syderyt i magnezyt, forsteryt i fajalit).