rewizjonizm
 
Encyklopedia PWN
rewizjonizm
[łac.],
kierunek w socjalizmie wyrosły z rewizji podstawowych założeń filozoficznych i doktrynalnych marksizmu.
Za gł. teoretyka rewizjonizmu uważa się E. Bernsteina (odrzucił teorię rewolucji proletariackiej jako sposobu zmiany ustroju, przewidując stopniowe przekształcanie kapitalizmu w socjalizm). Zapoczątkowany przez Bernsteina kierunek rewizjonistyczno-reformistyczny rozwijali przedstawiciele tzw. austromarksizmu, neomarksizmu, a także nawiązujący do ich poglądów teoretycy szkoły frankfurckiej. Od czasów Międzynarodówki II termin rewizjonizm był często używany w sporach doktrynalnych i polit. przez zwolenników ortodoksyjnego marksizmu jako określenie pejoratywne służące dyskwalifikacji lub napiętnowaniu poglądów i koncepcji polit.-ustrojowych i filoz., które kwestionowały poszczególne dogmaty doktryny marksowskiej. Zarzut rewizjonizmu był wysuwany także pod adresem Lenina, który jednak skierował go przeciwko krytykom własnej teorii rewolucji i koncepcji tworzenia socjalizmu oraz doprowadził do uznania ich za rozwinięcie (a nie rewizję) teorii Marksa i Engelsa. Od 2. poł. lat 50. XX w. w państwach bloku sow. rewizjonistami określano przeciwników polityki wewn. i zagr. tych państw, zwolenników demokratyzacji życia polit. i zmian systemu zarządzania ekon., poszanowania zasad suwerenności państw. i równości. Poglądy określane mianem rewizjonistycznych rozwinęły się gł. w Czechosłowacji (w okresie „praskiej wiosny”), Polsce (rewizjoniści), Jugosławii (grupa Praxis) i na Węgrzech. Z chwilą powstania policentryzmu ruchu komunist., termin był wykorzystywany przez konkurujące ze sobą partie komunist. dla określenia celów polit. i programowych rywali jako „sprzecznych z zasadami rewolucyjnego marksizmu i dorobkiem ruchu robotniczego”.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia