„praska wiosna”
 
Encyklopedia PWN
„praska wiosna”,
potoczna nazwa przemian demokratycznych w Czechosłowacji 1968;
od przełomu lat 50. i 60. część kierowniczych działaczy KPCz zmierzała do przyspieszenia destalinizacji i przeprowadzenia niezbędnych reform; udało im się pozbawić A. Novotnego — obwinianego o hamowanie rozliczenia się z niedawną przeszłością — funkcji I sekretarza KC KPCz (5 I) i stanowiska prezydenta (22 III); na czele partii stanął A. Dubček, na czele państwa — L. Svoboda; na początku kwietnia powstał rząd O. Černika (wicepremierem został O. Šik, zwolennik reformy gospodarcze uwzględniającej prawa rynku). Rozrachunek ze stalinizmem i daleko idące ograniczenie cenzury rozbudziły oczekiwania społeczeństwa na znacznie bardziej radykalną reformę systemu niż zamierzenia ekipy Dubčeka; granice ustępstw KPCz wyznaczał przyjęty 5 IV przez KC Program działania (m.in. zniesienie cenzury, zezwolenie na działalność małych firm prywatnych, uznanie prawa obywateli do zgromadzeń i zrzeszania się); w końcu czerwca ukazał się w litewskim czasopiśmie „Literární listy” manifest 2000 słów, postulujący dalsze reformy (podpisało się pod nim ponad 40 tysięcy osób). Wydarzenia w Czechosłowacji już od lutego stały się przedmiotem obrad przedstawicieli partii komunistycznej państw Układu Warszawskiego, zaniepokojonych ustępstwami KPCz wobec społeczeństwa (ich obawy podzielali niektórzy członkowie władz KPCz); gdy nie poskutkował ostrzegawczy list do KC KPCz przywódców partii komunistycznej bloku sowieckiego (obradujących 14–15 VII w Warszawie), zapadła decyzja o interwencji zbrojnej; w nocy z 21 na 22 VIII wojska Układu Warszawskiego wkroczyły do Czechosłowacji (oprócz rumuńskich); 26 VIII uprowadzeni do Moskwy Dubček i jego najbliżsi współpracownicy z Prezydium KC oraz prezydent Svoboda, który przyjechał z własnej inicjatywy, zgodzili się (z wyjątkiem F. Kriegla) na tzw. normalizację. Mimo wezwań rządu o zaniechanie oporu w czasie pierwszych tygodni interwencji zginęło ponad 80 osób.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Praska wiosna. Ulica w Pradze, sierpień 1968fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia