poliploidalność

poliploidalność,

biol. występowanie w jądrach somatycznych komórek więcej niż 2 zespołów chromosomów;

organizmy, u których zachodzi zjawisko poliploidalności, są zw. poliploidami (jeżeli zawierają 3 zespoły — triploidami, gdy 4 — tetraploidami itp.). Poliploidalne mogą być całe osobniki lub tylko poszczególne tkanki czy grupy komórek. Poliploidalność jest wynikiem mutacji zespołu chromosomów — genomu; z niewielką częstością zachodzi samorzutnie w przyrodzie lub może być wywoływana sztucznie (indukowana) przez działanie czynnikami zaburzającymi podziały komórkowe, np. różnymi substancjami chem., wstrząsami termicznymi. Samorzutna poliploidalność odgrywa rolę w powstawaniu nowych gatunków. Rodzaje poliploidalności: aneuploidalność — dotycząca tylko poszczególnych par homologicznych chromosomów, jeżeli w jednej z par występuje dodatkowy trzeci chromosom homologiczny; tego typu zmiany mogą powodować, gł. w organizmach zwierzęcych, zaburzenia rozwojowe (np. mongolizm u człowieka); euploidalność — zwielokrotnienie liczby całych genomów, przy czym istnieją 2 jej kategorie: autoploidalność (autopoliploidalność) — podwojenie liczby chromosomów w obrębie jednego gat. lub odmiany (u osobnika poliploidalnego jest podwojony ten sam genom), oraz alloploidalność (allopoliploidalność, zw. też niekiedy amfiploidalnością) — podwojenie liczby chromosomów u mieszańców międzygatunkowych (komórki organizmu zawierają po 2 lub więcej niehomologiczne, diploidalne zespoły chromosomów); wskutek połączenia genomów 2 odrębnych gat. alloploidy mają z punktu widzenia selekcji korzystne właściwości — tłumaczy to ich częste występowanie w naturze.