nominalizm

nominalizm

[łac. nominalis ‘dotyczący imienia’],

filoz. stanowisko w sporze o sposób bytowania uniwersaliów (pojęć gatunkowych i rodzajowych);

głosi ono, iż istnieją co prawda nazwy ogólne, ale nie istnieją ani ogólne przedmioty (gatunki, rodzaje, struktury ponadrodzajowe), ani ich pojęcia; neguje też istnienie pojęć ogólnych, przy zachowaniu tezy, że znaczone przez nie realne byty istnieją jednostkowo; inaczej mówiąc, n. utrzymuje, że istnieją tylko jednostki (indywidua), a żadnego ogółu nie ma, nawet w umyśle; pojęcia np. człowieka, drzewa, zwierzęcia, rzeczy są ogólne tylko pozornie; faktycznie według n. posługujemy się wyłącznie nazwami (znakami językowymi) jednostkowymi, odnosząc je do wielu różnych jednostek; n. w konsekwencji zaprzecza istnieniu jakiejkolwiek wiedzy ogólnej i nie przyjmuje możliwości wytłumaczenia, jak w wielu indywiduach dostrzegamy cechy wspólne, które są podstawą wyróżnienia ogólnych umysłowych reprezentacji rzeczy (pojęć, sądów) i posługiwania się nimi; n. miał swoich zwolenników już w starożytności (np. Antystenes z Aten, stoicy), ale znacznie bardziej znany jest w swej wersji średniow. (J. Roscelin, szkoła ockhamistów).