okhamizm

okhamizm, ockhamizm,

filoz. w węższym znaczeniu doktryna filozoficzna W. Ockhama; w szerszym znaczeniu — nurty myślowe nawiązujące do tej doktryny;

okhamizm charakteryzował się sceptycyzmem, wiążącym się z nominalizmem, i wykluczał poznanie istoty rzeczy oraz ich faktycznych przyczyn; z obszaru rozważań usuwał problematykę metafizyki i teologii naturalnej a dawał pierwszeństwo logice, której rozstrzygnięciom, opartym na zasadzie sprzeczności, przyznawał pewność; przyjmując empiryzm, o. uznawał także za możliwe uprawianie przyrodoznawstwa opartego na doświadczeniu; w teologii, głosząc niemożliwość pogodzenia prawd wiary z poznaniem rozumowym, o. był bliższy późniejszemu fideizmowi, akcentując absolutną i niezrozumiałą dla człowieka wszechmoc Boga; mimo zakazów nauczania o., wydawanych przez władze uniwersyteckie i kościelne, rozwijał się XIV–XV w.; miał swoich przedstawicieli na uniwersytetach: w Oksfordzie (A. Wodham), Cambridge (R. Holkot) i Paryżu (Jan z Mirecourt, Mikołaj z Autrecourt, J. Buridan); w Polsce do o. nawiązywało środowisko Akademii Krakowskiej.