elektroda jonoselektywna

elektroda jonoselektywna,

elektroda, której istotnym elementem jest ciekła, polimerowa lub stała membrana — stąd często używane określenie elektroda membranowa;

na granicy faz membrana–roztwór zachodzi wymiana jonu powodująca powstanie potencjału zw. potencjałem membranowym; potencjał ten w określonym zakresie stężeń (aktywności), zwykle 10^–1–10^–6 mol/l, jest liniowo zależny od logarytmu aktywności jonu znajdującego się w roztworze. W zależności od rodzaju membrany rozróżnia się elektrody z membraną krystal. (np. AgCl, LaF₃) i niekrystal., np. jednorodną membraną szklaną lub polimerową, zawierającą rozpuszczony jonofor, którego zadaniem jest selektywne oddziaływanie z kationami lub anionami w roztworze. Oddzielną grupę e.j. stanowią elektrody uczulane, które zawierają dodatkową warstwę membranową. Elektrody gazowe zawierają membranę hydrofobową, a produkty reakcji cząsteczek gazu reagują w cienkiej warstwie elektrolitu i powodują zmianę potencjału e.j. Elektrody enzymatyczne zawierają w warstwie membranowej enzym powodujący specyficzną reakcję analizowanego składnika, której produkty mają wpływ na potencjał elektrody (elektroda enzymatyczna). W elektrodach immunochemicznych zmianę potencjału wywołuje reakcja antygen–przeciwciało. E.j. są często stosowane w analizie chem. do pomiaru pH, do oznaczania zanieczyszczeń środowiska, żywności, w badaniach biomed., np. do oznaczania jonów: K⁺, Na⁺, Ca²⁺, Mg²⁺ w płynach ustrojowych. Pierwszą e.j. była elektroda szklana, czuła na jony H⁺, wynaleziona przez F. Habera i Z.A. Klemensiewicza (1909).