chemia fizyczna
 
Encyklopedia PWN
chemia fizyczna, fizykochemia,
fiz. dziedzina przyrodoznawstwa, na pograniczu chemii i fizyki, opisująca i tłumacząca reakcje chem. i właściwości związków chemicznych, ich mieszanin i materiałów z nich tworzonych, w oparciu o teorie i metody fizyki.
chemia fizyczna obejmuje m.in.: naukę o budowie cząsteczek, o stanach skupienia (fazach) i przemianach fazowych, termodynamikę chem. opisującą warunki równowagi układów reagujących i efekty energ. (np. cieplne, opt., elektryczne) procesów, kinetykę chem. i katalizę badające szybkość i mechanizm reakcji, elektrochemię, fotochemię, sonochemię, magnetochemię, chemię radiacyjną oraz naukę o koloidach; chemia fizyczna bada też procesy z pogranicza fizyki i chemii, m.in. sorpcję, rozpuszczanie. Zaobserwowane i sformułowane przez fizykochemików prawa, zależności oraz ich ujęcia ilościowe stanowią podstawy metod instrumentalnej analizy chem., operacji laboratoryjnych, inżynierii i technologii chemicznej.
Chemię fizyczną zapoczątkowały badania prowadzone w XVIII w. — A.L. Lavoisier, M. Łomonosow, autor podręcznika Kurs istinnoj fiziczeskoj chimii (1752); pierwsze międzynar. czasopismo z tej dziedziny „Zeitschrift für physikalische Chemie” zaczęto wydawać 1887 (W. Ostwald i J.H. van’t Hoff), wtedy też na uniwersytecie w Lipsku powstała pierwsza katedra chemii fizycznej — chemia fizyczna wyodrębniła się jako samodzielna dyscyplina naukowa.
Pierwsza w Polsce katedra chemii fizycznej powstała 1911 na Uniwersytecie Jagiellońskim; objął ją L. Bruner; jego następcą był B. Szyszkowski. Wielkimi chemikami, którzy przyczynili się do rozwoju chemii fizycznej w Polsce byli J. Śniadecki (1808 ogłosił rozprawę dotyczącą elektrolitów), K. Olszewski i Z. Wróblewski (1883 skroplili gł. składniki powietrza), M. Skłodowska-Curie (badania nad promieniotwórczością); w początkach XX w. i w latach międzywojennych prace m.in. J.J. Boguskiego, L. Brunera, J.W. Zawidzkiego, M. Centnerszwera przyczyniły się do rozwoju kinetyki chem., B. Szyszkowskiego — elektrochemii, W. Świętosławskiego — termochemii, ebuliometrii, a B. Kamieńskiego — elektrochemii i zjawisk powierzchniowych. Po II wojnie świat. badania w dziedzinie chemii fizycznej prowadzi się w wielu szkołach wyższych i instytutach badawczych; gł. ośr. badań znajdują się we Wrocławiu, Warszawie, Łodzi, Krakowie (np. Inst. Chemii Fiz. PAN i Inst. Chemii Ogólnej w Warszawie). Do najważniejszych należą prace W. Trzebiatowskiego (rentgenografia i magnetochemia), W. Kemuli (polarografia), M. Śmiałowskiego (korozja), A. Basińskiego (chemia koloidów), W. Tomassiego i K. Gumińskiego (termodynamika chem.) oraz badania K. Fajansa, pracującego poza krajem (radiochemia, promieniotwórczość, teoria wiązań chem.); duże osiągnięcia w rozwoju tej dziedziny mają także: W. Kołos, A. Gołębiewski, J. Haber, J. Kroh, B. Baranowski i wielu innych.
Bibliografia
K. PIGOŃ, Z. RUZIEWICZChemia fizyczna, wyd. 4., Warszawa 1993.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia