Portugalia. Warunki naturalne

Portugalia. Warunki naturalne.

Portugalia zajmuje zachodnią część Płw. Iberyjskiego. Góry i wyżyny Mesety Iberyjskiej stanowią ok. 70% pow. kraju; na północy zrębowe masywy G. Kantabryjskich i G. Kastylijskich, rozdzielone doliną rz. Duero; gł. masywy to: Serra da Estrêla (zbud. z granitów i skał metamorficznych) z najwyższym szczytem kontynent. części Portugalii — Estrêla (1991 m) oraz Serra do Gerêz (wys. 1525 m); w południowo-zachodnim przedłużeniu G. Kastylijskich, w pobliżu wybrzeża atlantyckiego, silnie skrasowiałe wapienne pasma: Serra de Aire i Serra de Sintra; w południowej części kraju wyżyny: Alentejo i Algarve oraz stromo opadające ku wąskiej nizinie nadmor. masywy Serra de Monchique (wys. 902 m) i Serra do Caldeirão. Niziny aluwialne występują na wybrzeżu O. Atlantyckiego i w dolnych biegach rzek, największa — Niz. Południowoportugalska, w dolnym biegu Tagu i Sado. Wybrzeże (dł. 832 km) trudno dostępne, z niewielką liczbą zatok (największa Setúbal), w południowej części klifowe, na pozostałym obszarze — wyrównane z wałami wydmowymi i lagunami. Położone na Grzbiecie Północnoatlantyckim Azory oraz Madera są wyspami pochodzenia wulk.; na wyspie Pico w archipelagu Azorów wygasły wulkan (wys. 2351 m). Portugalia jest położona w strefie aktywnej sejsmicznie. Klimat podzwrotnikowy, w północnej części kraju wilgotny, w południowej — śródziemnomor.; średnia temperatura w styczniu od 8–10°C na północy do 11–12°C na południu, w lipcu odpowiednio od 22°C do 27°C; średnia roczna suma opadów od 500 mm na południu do 900 mm na północy oraz 1500 mm i więcej w górach; opady gł. zimowe; na Azorach i Maderze klimat podzwrotnikowy wybitnie oceaniczny z niewielkimi amplitudami temperatury i dużą ilością opadów. Dobrze rozwinięta sieć rzeczna; duże rzeki Płw. Iberyjskiego płyną w dolnym biegu przez terytorium Portugalii i uchodzą szerokimi estuariami do O. Atlantyckiego: na północy Miño (portugalskie Minho, graniczna z Hiszpanią) oraz Duero (portugalskie Douro, dł. w granicach Portugalii 322 km), w środkowej części Tag (202 km), na południu Gwadiana (częściowo graniczna z Hiszpanią, uchodzi do Zat. Kadyksu); w całości na obszarze Portugalii: Mondego (220 km), Sorraia, Sado, Mira; w dorzeczach Duero, Mondego, Tagu i Gwadiany liczne zbiorniki retencyjne (największy Castelo do Bode na Zêzere, dopływie Tagu) i hydroelektrownie. Naturalne zbiorowiska roślinne tworzą lasy (41% pow. kraju), najlepiej zachowane w górach na północy: dębowe, bukowe i sosnowe, na południu — płaty wiecznie zielonych lasów dębowych z dębem korkowym i ostrolistnym; na wybrzeżu sosna nadmor.; miejsce zimozielonych lasów na południu kraju zajęły krzewiaste zarośla makii i garigu oraz duże plantacje eukaliptusa. Na północy kraju występują gł. gleby brunatne (w górach kamieniste), na południu — cynamonowe i terra rossa, w dolinach rzek — żyzne mady. Obszary chronione zajmują ok. 4,9% pow. kraju.