Portugalia. Sztuka

Portugalia. Sztuka.

Najstarsze zabytki pochodzą z okresu neolitu i epoki brązu. Od ok. VIII w. p.n.e. rozwijała się sztuka celt. (gł. ceramika i wyroby z metali), pozostająca pod wpływem sztuki fenickiej i gr.; z czasów rzymskich zachowały się zabytki arch. (świątynia Diany w Évorze, mury obronne w Coimbrze), mozaiki, rzeźby i wyroby złotnicze. Sztukę przedrom. reprezentują kościoły wizygockie (São Pedro w Balsemão, VII w.). Pierwsze budowle rom. pochodzą z XI w.; rozwój sztuki rom. nastąpił w XII w., gł. pod wpływem sztuki południowej Francji i Burgundii (katedry w Coimbrze, Bradze, Porto, Lizbonie i Évorze — często o cechach obronnych); kwitła rzeźba architektoniczna. Architekturę got. reprezentują liczne klasztory (opactwo cysterskie w Alcobaça, pocz. XIII w.) i zamki (Leiria, Estremoz, Beja); w końcu XIV w. powstała jedna z najokazalszych budowli got. — ukończony w XV w. kościół i klasztor w Batalha. W XIV i XV w. nastąpił rozwój rzeźby arch. i sepulkralnej (grobowce Pedra I i Inés de Castro w Alcobaça, ok. 1360, oraz Jana I i jego żony w Batalha, 1433). Najwybitniejszym malarzem XV w. był N. Gonçalves, ulegający wpływom niderlandzkim. Za panowania Manuela I Szczęśliwego gotyk przekształcił się pod wpływem wł. wczesnego renesansu w styl, zw. stylem manuelińskim. W pocz. XVI w. sztukę cechowała jeszcze przewaga elementów późnogot. (krużganki w klasztorze w Batalha, kościół S. Cristo w Setúbal); po 1517 wystąpiły wpływy fr. renesansu i hiszp. stylu plateresco (klasztory w Belém, S. Cruz w Coimbrze, S. Cristo w Tomar) oraz reminiscencje sztuki mauretańskiej (Torre de São Vicente w Belém). Główni przedstawiciele stylu manuelińskiego: architekci — D. Boytac, M. Fernandes (mł.), bracia D. i F. de Arruda, J. de Castilho, rzeźbiarz D. Pires (mł.). W poł. XVI w. zaznaczył się wpływ wł. renesansu (krużganek w klasztorze w Tomar, kościół S. Roque w Lizbonie); w rzeźbie dominowały wpływy fr.; architekturę kontrreformacji reprezentują dzieła Włocha F. Terzi (kościół S. Vicente de Fora w Lizbonie). W malarstwie XVI w. zaznaczył się wpływ flamandzki, rozwijała się tematyka rel. (F. Henriques, J. Alfonso), portret i pejzaż (V. Fernandes, G. Vaz). W 2. poł. XVI w. są widoczne wpływy manieryzmu wł. (G. Dias); rozwijało się gł. malarstwo portretowe (A. Sanchez Coello). Przeniesienie dworu król. do Madrytu zapoczątkowało upadek sztuki portugalskiej. Architekturę barok. XVII w. reprezentują m.in. kolegium Jezuitów (obecnie nowa katedra) w Coimbrze i kościół S. Engracia w Lizbonie. W XVIII w. działał architekt F. Ludwig (klasztor w Mafra). W 2. poł. XVIII w. działalność arch. koncentrowała się w Lizbonie, w związku z odbudową miasta po trzęsieniu ziemi. Barokowa rzeźba portugalska była związana ze sztuką hiszp.; kierunek klasycyzujący reprezentował M. Pereira. Najwybitniejszym rzeźbiarzem XVIII w. był J. Machado de Castro. W malarstwie tego okresu dominowały wpływy fr. malarstwa dworskiego. W architekturze 1. poł. XIX w. dominował neoklasycyzm, a następnie style hist.; w rzeźbie — tendencje realist. (A. Soarez dos Reis). Najwybitniejsi malarze XIX w. to: D.A. da Sequeira, romantyk T.J. da Annuciação, realista J.C. da Silva, impresjoniści — A. Cavalho da Silva Porto i J.V. Salgado oraz portrecista B. Pinheiro, zw. Columbano. Współczesną sztukę portugalską, związaną z tendencjami panującymi w sztuce eur., reprezentują: malarze — A. Malta, E. Medina, J. Resende, M.E. Vieira da Silva; rzeźbiarze — R. Gameiro, A. de Brée, A. Duarte, J. Vieira; architekci — R. Lino i F.K. Amaral; portugalska. sztuka lud., czerpiąca z tradycji sztuki portugalskiej. XVI i XVII w., osiągnęła wysoki poziom w rzeźbie drewn., tkaninie, wyrobach ze srebra oraz w emalierstwie.

Porto, klasztor Św. Ildefonsa z XVIII w. (Portugalia)

Lizbona, dzielnica Alfama — najstarsza część miasta (Portugalia)

Bragança, romański Domus Municipalis (Portugalia)