Finlandia. Teatr
 
Encyklopedia PWN
Finlandia. Teatr.
Początki teatru fińskiego sięgają średniowiecza. W związku z silnymi wpływami Szwecji, na terenie Finlandii przez długi okres występowały objazdowe teatry szwedzkie. W 1812 stolicę przeniesiono do Helsinek i tam zaczęło się koncentrować życie teatr.; 1827 wybudowano pierwszy teatr. W poł. XIX w. zaczął rozwijać się teatr fińskojęzyczny, w repertuarze pojawiła się tragedia Kullervo A. Kivi (1860). W 1872 w Björneborg (ob. Pori) powstał z inicjatywy K. Bergboma Teatr Fiński, 1873 przeniesiony do Helsingfors (ob. Helsinki); od 1902 działa p.n. Fiński Teatr Narodowy; duży wpływ na jego rozwój miał reż. E. Kalima. W 1911 powstała Fińska Opera Narodowa, z inicjatywy pianisty E. Fazera oraz primadonny opery paryskiej i Metropolitan Opera A. Acté. Do poł. XX w. znaczną rolę odgrywały teatry amatorskie, zwłaszcza robotnicze, z którymi współpracowali artyści zawodowi. Nadal istnieją w Finlandii 4 teatry szwedzkojęzyczne. W latach 60. XX w. powstały teatry alternatywne, często o charakterze lewicowym. W Pori znajduje się najważniejszy teatr dla dzieci i młodzieży (zał. 1981).
Wśród fińskich aktorów uznanie zdobyli: I. Aalberg, A. Lindfors, R. Snellman, E. Eronen, L. Wager, E. Salminen, S. Ekblad. Przedstawienia na wysokim poziomie artyst. stworzyli reż.: J. Witikka, V. Bandler, R. Långbacka, K. Holmberg, J. Turkka. Do grona najbardziej znanych scenografów należą: M. Warén, R. Stegars, K. Fager. W repertuarze teatrów fińskich znajdują się utwory pisarzy rodzimych (m.in. M. Canth, M. Jotuni, P. Haavikko, B. Ahlfors), skand. (H. Ibsen, A. Strindberg, L. Holberg), a także klas. i współcz. dramaturgia świat. (m.in. Eurypides, W. Szekspir, Molier, A. Czechow, E. Albee, J. Anouilh, E. Ionesco, A. Miller, T. Stoppard). Począwszy od poł. XIX w. teatry fińskie chętnie grają sztuki pol. autorów (A. Fredro, G. Zapolska, S. Żeromski, J. Iwaszkiewicz, W. Gombrowicz, S. Mrożek). Od 1969 w Tampere odbywa się międzynar. festiwal teatr.; w zamku Savonlinna jest organizowany letni, plenerowy festiwal operowy.
Zenon Ciesielski (Teatr)
Bibliografia
E. Aspelin-Haapkylä Suomalaisen teatterin historia, vol. 1–4, Helsingissä 1906–10;
Suomen Kansallisteatteri. The Finnish National Theatre, ed. R. Heikkilä, Porvoo 1972;
M. Aro Suomalaisen teatterin vaiheita, Hämeenlinna 1977;
M. Savutie Finnish Theatre. A Northern Part of World Theatre, Helsinki 1980.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia