Estonia. Film
 
Encyklopedia PWN
Estonia. Film.
Pierwszy pokaz film. odbył się w Tallinnie i Jurjewie (ob. Tartu) 1896; 1908–1914 pierwsze zdjęcia (dla kroniki) wykonywali operatorzy firm fr. Pathé i Gaumont, wśród nich fotograf z Tartu J. Pääsoke, który 1914 zrealizował pierwszy estoński film fabularny Polowanie na niedźwiedzia w Pärnumaa; w niepodległej Estonii działało kilka firm produkujących filmy, w tym: Estonia-Film (1920–32, zał. przez fotografów z Tallinna, braci J. i P. Parikas, produkująca gł. kroniki film.) oraz dotowana przez państwo Eesti kulturfilm (1934–40); powstało ok. 25 filmów fabularnych (reż.: B. Kuzbok, J. Loop, B. Jaanikoks, T. Luts i in.), grali w nich aktorzy teatr. (m.in. R. Engelberg, A. Eskola, B. Kuuskemaa, A. Lauter, P. Pina, E. Türk); rozwinął się film dokumentalny (K. Märska, V. Parvel). Po wcieleniu Estonii do ZSRR upaństwowiono Eesti kulturfilm i podporządkowano propagandzie uprawianej gł. przez dokumentalistów z Moskwy i Leningradu; dubbingowano na język estoński filmy sowieckie. W 1948–59 powstało 11 fabularnych filmów estońskich (początkowo w wytwórni w Leningradzie, od 1954 — w Tallinnie), zrealizowanych przez reżyserów spoza Estonii (G. Rappaport, A. Mandrykin, W. Niewieżyn, M. Jegorow), wykorzystujących emocjonalne właściwości sztuki film. do wpajania widzom ideologii sowieckiej, gloryfikowania ustroju komunist. (m.in. kołchozów) i potępiania dawnego życia i sposobu myślenia sprzed wojny. W latach 60. debiutowało nowe pokolenie reżyserów estońskich (m.in. V. Käsper, K. Kiisk, G. Kromanovs, A. Kruusement, L. Lajus, J. Müür), którzy, afirmując powojenną zmianę ustroju, przedstawiali w filmach bardzo dram. obraz wydarzeń, a czasem odbiegali od schematów sowieckiego kina (m.in. Hullumeelsus [‘obłęd’] 1969 Kiiska); manifestacją odrębności obyczajowej i mentalnej (bliższej Skandynawom) stały się adaptacje estońskiej klasyki, szczególnie Kevad [‘wiosna’] Kruusementa (1970, wg O. Lutsa), a później twórczość P. Simma, O. Neulanda, M. Soosaara, P. Toominga; w wytwórni Tallinnfilm, we współprodukcji z Polską, powstał Test pilota Pirxa M. Piestraka (1980 wg S. Lema). Po uwolnieniu od sowieckiego dyktatu zrealizowano m.in. Przebudzenie J. Sillarta oraz Georgica S. Keedusa. W Estonii produkuje się 2–3 filmy pełnometrażowe rocznie.
Janusz Gazda (Film)
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia