Estonia. Teatr
 
Encyklopedia PWN
Estonia. Teatr.
Pierwsze wzmianki o przedstawieniach teatr. w Estonii pochodzą z XVI w., dotyczą występów teatrów szkolnych w Tallinnie (1529 wystawienie Andrii Terencjusza) i Dorpacie (ob. Tartu), gdzie zał. 1583 gimnazjum jezuitów — przedstawienia w w językach łac. i niem.; mimo zmian polit. po 1561 wśród szlachty bałto-niem. zrodziła się idea stworzenia stałych teatrów; pod koniec XVII w. powstało kilka szlacheckich teatrów domowych. W 1784 w Tallinnie miejscowi Niemcy zał. teatr amatorski, przekształcony 1809 w zaw. teatr niem., którego dyrektorem był dramatopisarz A. von Kotzebue; wystawiano tam jego sztuki, np. Die väterliche Erwartung (1789) — pierwsze przedstawienie grane w języku estońskim. W XIX w. zainteresowanie teatrem rozpowszechniło się w całej Estonii; wystawiano dramaty W. Szekspira, Moliera, F. Schillera; 1817–24 grał w nich P.A. Steinsberg. W 1865 powstało w Dorpacie Tow. Pieśni i Tańca „Vanemuine”, które 1870 przekształciło się w pierwszy estoński teatr nar.; jego założycielką była poetka i dramatopisarka L. Koidula; 1878–1903 kierował nim A. Wier; uwagę zwracały prace reżyserskie K. Menninga, ucznia M. Reinhardta. Z działającym od 1895 w Tallinnie zespołem Estonia współpracowali P. Pinna i Th. Alterman — aktorzy, a zarazem reżyserzy. W końcu stulecia rusyfikacja zahamowała w dużym stopniu rozwój estńskiego teatru narodowego. Dopiero na pocz. XX w. zespoły działające w Jurjewie — ob. Tartu (Vanemuine), Tallinnie (Estonia), Parnawie (Endla) przekształciły się w teatry zaw. i otrzymały nowe gmachy teatralne. W 1918–40 teatr zaw. w Estonii osiągnął poziom eur.; 1940 działało 10 stałych teatrów. Po zajęciu Estonii przez ZSRR teatr podporządkowano ideologicznej kontroli, a wszystkie zespoły zostały upaństwowione; wielu reżyserów i aktorów wyjechało na Zachód. Po II wojnie świat. w repertuarze teatrów dominowała dramaturgia ros. i sowiecka; twórcami interesujących inscenizacji byli: V. Panso, K. Ird, E. Kaidu. Na przeł. lat 60. i 70. w działalności teatrów zaznaczyły się wpływy awangardy (prace reżyserskie E. Hermaküla, J. Toominga, M. Mikivera, K. Komissarova, K. Rida). W latach 80. uaktywniły się teatry w mniejszych miastach (Parnawa, Viljandi, Rakvere); wystawiano sztuki pisarzy estońskich (P.E. Rummo, E. Vatemaa, R. Saluri, J. Kruusvall) i obcych (m.in. S. Becketta, S. Mrożka, T. Różewicza). Od 1990 w Parnawie odbywa się międzynar. festiwal teatrów alternatywnych.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia