pacyfizm
[łac. pacificus ‘wprowadzający pokój’ < pax ‘pokój’, facere ‘czynić’]:
pacyfizm
Encyklopedia PWN
1) Zespół poglądów głoszących konieczność usunięcia bądź ograniczenia wojen i zapewnienia ludzkości pokoju. Idea pacyfizmu wyrażająca się w dążeniu do stworzenia świata wolnego od przemocy i wojen występuje w wielu systemach filozoficznych, religijnych, społecznych, zawiera ją m.in. konfucjanizm, buddyzm, w starożytnej Grecji opowiadali się za nią niektórzy stoicy, w nurcie tradycji hebrajskiej — esseńczycy oraz pierwsi chrześcijanie (z czasem stanowisko Kościoła ewoluowało do pacyfizmu umiarkowanego, czego wyrazem była przyjęta w średniowieczu koncepcja wojny sprawiedliwej); głosiły pacyfizm średniowieczne sekty (albigensi, waldensi), później protestantyzm (bracia czescy, bracia polscy, baptyści oraz kwakrzy, reprezentujący stanowisko skrajnie pacyfistyczne).
2) Ruch społeczno-polityczny działający na rzecz pokoju, który zaczął się rozwijać na początku XIX w. Pierwsze towarzystwo pacyfistyczne założył 1815 D. Low Dodge w Nowym Jorku, 1816 powstało w Londynie — z inicjatywy kwakrów — Stowarzyszenie na rzecz Popierania Trwałego i Powszechnego Pokoju; 1843 zorganizowano w Londynie kongres pacyfistów brytyjskich i amerykańskich; 1848 odbył się w Brukseli pierwszy międzynarodowy kongres pacyfistyczny, na którym rozpatrywano m.in. problemy pokojowego rozwiązywania sporów międzynarodowych; w 2. połowie XIX w. duży rozgłos zyskała działająca w Europie Liga Pokoju i Wolności, założona1867 w Genewie. Pod koniec XIX w. istniało ponad 400 organizacji pacyfistycznych; w tym okresie pacyfiści zaczęli wysuwać, poza generalnym żądaniem odrzucenia wojny jako metody rozstrzygania sporów, również propozycje szczegółowe: powszechnego rozbrojenia, a zwłaszcza likwidacji regularnych sił zbrojnych, nieingerowania w wewnętrzne sprawy innych państw, ustanowienia stałych trybunałów rozjemczych, które rozstrzygałyby spory między państwami prowadzące dotychczas do konfliktów zbrojnych. Działalność pacyfistów miała wpływ na przebieg i rezultaty konferencji pokojowych 1889 i 1907 w Hadze, przyczyniła się do ustanowienia przyznawanej od 1901 Pokojowej Nagrody Nobla. W okresie międzywojennym działania podejmowane przez pacyfistów (choć bardzo istotne z moralnego punktu widzenia) okazały się nieskuteczne politycznie.
