glin

wyk. A. Dukata/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

glin, Al, aluminium,

pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 13;

Symbol: Al

Nazwa łacińska: Aluminium

Liczba atomowa: 13

Pierwiastek promieniotwórczy: nie

Grupa układu okresowego pierwiastków: 13 — borowce

Odkrycie: 1825

Odkrywca: Řrsted Hans Christian

względna masa atomowa 26,981538; należy do grupy borowców. Nazwy „glin” używa się w odniesieniu do pierwiastka chemicznego i jego związków, nazwy aluminium — zwyczajowo — gdy mówi się o metalu użytkowym. Glin to srebrzystobiały, kowalny, lekki metal; temperatura topnienia 660,37°C, temperatura wrzenia 2567°C, gęstość 2,70 g/cm³; dobry przewodnik ciepła i elektryczności; kowalny i ciągliwy (z glinu łatwo uzyskać cienki drut i folię); powierzchnia glinu pokrywa się ochronną warstewką tlenku (pasywacja), co powoduje jego odporność na czynniki atmosferyczne i kwasy utleniające (np. stężony kwas azotowy); glin reaguje z niektórymi kwasami (tworzy sole glinowe) i mocnymi zasadami (tworzy hydroksygliniany); bezpośrednio reaguje z tlenem (gdy ochronna warstewka tlenku zostanie uszkodzona), fluorowcami, w temperaturze powyżej 700°C — także z azotem, węglem i siarką; stopień utlenienia I i III; najważniejsze związki glinu: tlenek, wodorotlenki, siarczan, węglik, azotek, ałuny, gliniany, glinokrzemiany. Funkcja glinu w organizmie nie jest znana; przy większych stężeniach jest toksyczny; w przyrodzie bardzo rozpowszechniony; w skorupie ziemskiej pod względem ilościowym zajmuje 3. miejsce (po tlenie i krzemie). Najważniejszymi minerałami są glinokrzemiany i krzemiany, głównie: skalenie (np. ortoklaz), łyszczyki (np. biotyt, muskowit), skaleniowce (np. nefelin) oraz produkty ich wietrzenia (np. kaolinit), a także tlenek (korund) i wodorotlenki (hydrargilit, diaspor, boehmit). Surowcem do otrzymywania glinu jest głównie boksyt; produkcja odbywa się w 2 etapach: 1) otrzymywanie czystego tlenku glinu, 2) otrzymywanie aluminium przez elektrolizę tlenku glinu rozpuszczonego w stopionym kriolicie; uzyskane aluminium hutnicze (zawartość 99,0–99,8% Al) poddaje się oczyszczaniu (aluminium rafinowane — 99,99–99,995% Al). Glin ma szerokie zastosowanie; w postaci stopów (aluminium stopy) stanowi lekki materiał konstrukcyjny (głównie w przemyśle lotniczym i samochodowym); metaliczny glin jest używany m.in. do platerowania (aluminiowanie), do wyrobu naczyń kuchennych, przewodów elektrycznych, luster używanych do celów specjalnych (w teleskopach); w postaci folii do produkcji opakowań i kondensatorów elektrycznych; w stanie sproszkowanym do wydzielania niektórych metali z ich tlenków lub wytwarzania wysokiej temperatury (aluminotermia) i odtleniania stali, jako farba ochronna oraz do wyrobu materiałów wybuchowych i ogni sztucznych. Glin odkrył 1825 H.Ch. Ørsted.