- w naukach społ. analiza wyników pomiaru;
- w naukach społ. empiryczne określanie kategorii opisujących typ doświadczenia społ.;
-
antagonizmprzeciwieństwo, rywalizacja, wzajemne zwalczanie się, wrogość;[gr. antagṓnisma ‘opór’, ‘spór’],
-
asymilacjasocjol. całokształt zmian, którym podlegają jednostki odłączając się od swojej grupy i przystosowując się do życia w innej grupie, różniącej się od niej swą kulturą;[łac. assimilatio < similis ‘podobny’],
-
autonomiafiloz., socjol., teol. Autonomia to niezawisłość woli lub sumienia wykluczająca zależność od determinującego wpływu oddziałujących „z zewnątrz” (zatem heteronomicznych) czynników empirycznych, mających źródło w różnie ujmowanym prawodawstwie Bożym (teonomia) albo pochodzących od jakiegokolwiek autorytetu lub władcy (np. polityczna). W rozumieniu mocniejszym autonomia oznacza możliwość ustanawiania przez podmiot moralny własnych reguł postępowania, przeciwstawianych zarówno empirycznej heteronomii, jak i teonomii; jest traktowana jako centralna kategoria uzasadniająca próby budowania moralności bez etyki przez osoby odpowiedzialne, bo korzystające z autonomii (jak w koncepcjach „moralności ponowoczesnej”, np. u Z. Baumana). W ujęciu słabszym autonomia jest kojarzona nie tyle z wolą, co z sumieniem (lub rozumem praktycznym) podmiotu moralnego, który może samodzielnie ustalać reguły postępowania albo na zasadzie wolności, albo przez uzgodnienie przyrodzonych skłonności i niesprzecznych z nimi obowiązków, odkrywanych raczej niż konstytuowanych przez rozum praktyczny.[gr., ‘samorząd’],
-
autonomiasamodzielność, niezależność zjawisk, podmiotów itp. (np. a. sztuki); często ujmowana w relacji do innych zjawisk, podmiotów i wskazująca na ich odrębne właściwości lub wypełnianą przez nie samodzielną funkcję w społeczeństwie.[gr., ‘samorząd’],
- socjol., ekon. jedno z podstawowych pojęć marksistowskiej teorii rozwoju społecznego (materializmu historycznego), wprowadzone przez K. Marksa w przedmowie do Przyczynku do krytyki ekonomii politycznej (1859, wydanie polskie 1889);
- jedna z form przejawiania się niezadowolenia społ., zwykle wyraża się w spontanicznych, nie zorganizowanych wystąpieniach.
-
charyzmatsocjol. termin wprowadzony do socjologii przez M. Webera na oznaczenie szczególnych właściwości przypisywanych jednostce, wzbudzających i egzekwujących jej autorytet u innych;[łac. < gr. chárisma ‘dar miłości’],
-
Chinoanropol. w Ameryce Łac. określenie mieszańca: potomka Indianki i Zambo, Murzyna i Mulatki lub imigrantów chiń.; także: służący.[keczua],
-
diadasocjol. najmniejsza grupa społeczna złożona z 2 członków, np. małżeństwo.[gr.],
-
elitawąska grupa ludzi zajmujących najwyższe pozycje w istotnych społecznie dziedzinach życia zbiorowego (polityce, gospodarce, kulturze, hierarchiach zawodowych itp.).[fr. élite < łac. electa (pars) ‘wybrana (część)’],
-
ewolucjonizm[łac. evolutio ‘rozwinięcie’],
- socjol. nadawanie danej organizacji nieformalnej statusu prawnego lub określenie jej charakteru za pomocą innego rodzaju przepisów.
-
grungestyl w kulturze młodzież., upowszechniony na przeł. lat 80. i 90. XX w., gł. za pośrednictwem satelitarnej sieci telew. MTV (Music Television);[grandż],
-
habitustermin używany przez P. Bourdieu w ramach jego koncepcji socjologii kultury;[łac., ‘nawyk’],
- socjolog;
-
homogamiaantropol. dobieranie się podobnych typów antropologicznych przy zawieraniu małżeństw.[gr.],
-
interespojęcie występujące w naukach społecznych i różnie definiowane, związane z kategoriami „potrzeba” i „wartość”;[łac. interesse ‘być w czymś’, ‘brać udział’],
- → Międzynarodowe Stowarzyszenie Socjologiczne.
