tyrania

tyrania

[gr.],

w starożytnej Grecji określenie władzy sprawowanej w polis przez uzurpatora-tyrana (w odróżnieniu od króla), który pozbawiał faktycznej władzy praworządne instytucje polis (eklezję i bule), najczęściej nie zajmując osobnego, nowego urzędu;

tyrania wczesnogrecka była następstwem walk politycznych w łonie arystokracji, w ich wyniku do władzy dochodziły (VII–VI w. p.n.e.) ambitne jednostki wywodzące się z tej grupy. Tyrani nie zmieniali ustroju politycznego, usiłując rządzić w jego ramach, obsadzali urzędy swoimi ludźmi; podejmowali ambitne przedsięwzięcia gospodarcze i kulturalne, przyczyniając się do rozwoju swoich państw, starali się też zyskać przychylność niearystokratów. Upadek tyranii wczesnogreckiej był rezultatem akcji inicjowanych przez poróżnionych z nimi, odsuniętych od władzy, niekiedy prześladowanych arystokratów (Pizystrat, Polikrates, Periander). Tyrania późnogrecka (IV–III w. p.n.e.) była związana z zaostrzeniem konfliktów społecznych w Grecji. Po władzę sięgali wówczas politycy kreujący się na obrońców uciśnionego ludu i szermujący demagogicznymi hasłami.