wikingów sztuka,
twórczość plast. wikingów;
wikingów sztuka
Encyklopedia PWN
według badań pol. i ros. datowana jest na VIII–IX w., w oparciu o badania norweskie — na okres od ok. 800 do 1030. Główne zachowane formy artyst. działalności wikingów przejawiały się m.in. w typach specyficznych rodzajów grobów: kurhanów grzebalnych, grobów łodziowych tj. statków i łodzi z wyposażeniem służących za grobowce, czterokołowe wozy bojowe (np. znalezisko archeol. — Oseberg). Kurhany zachowały się m.in. na zachodnich wybrzeżach Norwegii w Oslofjordzie, Roskilde Fjordzie, a ich wyposażenie eksponowane jest m.in. w muzeum Vikingskipshuset na płw. Bygdoy k. Oslo oraz w muzeum hist. w Oslo. Wikingowie budowali dwa podstawowe typy drewnianych statków pełnomor.: tzw. langskip (‘długi okręt’) o dł. ok. 28 m i szer. ok. 4,5 m, miał profilowany wysoki dziób i niższą rufę, nieznaczne zanurzenie, odkryty pokład i napęd na 40–50 wioseł; przeznaczony był do desantu na wybrzeże i wpływania rzeką od morza w głąb lądu; tzw. knar był znacznie szerszy, krótszy i o wysokich burtach, napęd gł. na żagiel, w części dziobowej i rufowej — półpokłady; służył jako statek oceaniczny. Oba te rodzaje okrętów cechował bardzo wysoki poziom sztuki szkutniczej i funkcjonalność formy, w zasadzie nie miały ornamentów. Bogato zdobiono natomiast zaprzęgane w reny sanie i drewniane wozy bojowe, o czterech kołach ze szprychami, wysokim zawieszeniu z kolebkowym wnętrzem o bokach pokrytych reliefem; przeważały formy roślinne, geom. i rzeźby o tematyce zaczerpniętej z mitologii Północy; gł. przedstawiano: Odyna — boga wojny i mądrości, Tyra — najdzielniejszego z dzielnych i Thora — pogromcę olbrzymów i trollów. Motywy zoomorficzne i figuralne stosowano w snycerce przedmiotów użytkowych jak krosna, naczynia kuchenne, łóżka, a także w zdobieniu złotej biżuterii rodów król. — bransoletach, pierścieniach, łańcuchach, spinkach i klamrach. Specyficzną formę rzeźby reliefowej lub rytej, o tematyce mitol. i sławiącej wyprawy wojenne wikingów, można spotykać na kamieniach runicznych na wyspie Gotlandii. Sz.w. stała się podwaliną późniejszej sztuki ludów germańskich prowadzących osiadły tryb życia.
