Sycylia
 
Encyklopedia PWN
Sycylia, Sicilia,
wyspa wł. w środkowej części M. Śródziemnego (nad morzami: Tyrreńskim i Jońskim), oddzielona Cieśn. Mesyńską (3,3 km) od Płw. Apenińskiego i Cieśn. Sycylijską (148 km) od Afryki; największa na Morzu Śródziemnym;
pow. 25,4 tys. km2; wraz z pobliskimi wyspami (Liparyjskie, Egady, Pelagijskie, Pantelleria) stanowi region autonomiczny Włoch, o łącznej pow. 25,7 tys. km2 i 5,0 mln mieszk. (2019); gł. m.: Palermo (siedziba rady autonomicznej Sycylii), Katania, Mesyna, Syrakuzy. Powierzchnia Sycylii w większości wyżynna i górzysta; pasma górskie (przedłużenie Apeninów) zbud. gł. z wapieni i piaskowców, na północnym wschodzie także z gnejsów i łupków krystal.; na północy góry: Pelorytańskie, Monti Nebrodi, Le Madonie (Carbonara, 1979 m), masyw czynnego wulkanu Etna (3323 m); na zachodzie, w części środkowej i na południu — wyżyny, na wschodzie aluwialna Niz. Katańska, niewielkie niziny na wybrzeżach. Klimat śródziemnomor.; średnia temp. w styczniu 10–12°C, w lipcu 25–27°C (maks. ok. 40°C); opady (gł. w okresie jesienno-zimowym) od 400–600 mm na nizinach do 1400 mm w górach; gł. rz.: Salso, Simeto. Roślinność typu makia i frygana, w górach resztki lasów dębowych i kasztanowych. Sycylia należy do najsłabiej rozwiniętych gospodarczo regionów Włoch; podstawą gospodarki jest rolnictwo; gł. uprawy: pszenica, jęczmień, rośliny strączkowe, drzewa cytrusowe, winorośl, oliwki, bawełna, warzywa; hodowla owiec, bydła, osłów, mułów; rozwinięte rybołówstwo, połów skorupiaków; niewielkie wydobycie ropy naftowej (w pobliżu Ragusy i Geli) i gazu ziemnego, ponadto siarki, soli kam. i potasowej, marmurów; przemysł spoż., chem., maszyn., materiałów budowlanych, włók.; duże rafinerie ropy naftowej w portach dowozowych ropy: Milazzo i Auguście; linie kol. i drogi kołowe, gł. wzdłuż wybrzeży; liczne połączenia promowe i lotn. z miastami Płw. Apenińskiego; linie promowe na Maltę i do Tunezji; ważniejsze porty mor.: Palermo, Augusta, Milazzo, Katania, Syrakuzy i Gela; rozwinięta turystyka.
Historia. Pierwotnie zamieszkana przez plemiona Sykanów i Sykulów; ok. X w. p.n.e. teren kolonizacji fenickiej, od poł. VIII w. p.n.e. — Greków, następnie — Kartagińczyków; kilkuwiekowe walki o Sycylię między Grekami a Kartagińczykami trwały aż do I wojny punickiej, w której wyniku dotychczasowe posiadłości Kartagińczyków na wyspie zajęli Rzymianie, tworząc prowincję (241 p.n.e., po II wojnie punickiej cała wyspa w rękach Rzymian); po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego (476) Sycylia znalazła się pod rządami Odoakra, później Ostrogotów, od 535 w posiadaniu Bizancjum; od pocz. X w. pod panowaniem Arabów Sycylia osiągnęła wysoki rozwój gospodarczy, handl. i kult.; w 2. poł. XI w. podbita przez Normanów, którzy utworzyli tu Królestwo Sycylii; 1861 włączona do zjednoczonych Włoch (tysiąca wyprawa), Sycylia pozostawała najbardziej zacofanym regionem Włoch i terenem działania mafii; w czasie II wojny światowej operacja desantowa mor.-powietrzna na Sycylię (sycylijska operacja) umożliwiła lądowanie wojsk alianckich na Płw. Apenińskim (włoska kampania).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Cefalú, widok na miasto i katedrę (Sycylia)fot. H. Kowalski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Etna (Sycylia)fot. H. Kowalski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Ragusa, widok ogólny (Włochy)fot. J. Kilian/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia