pompy jonowe
 
Encyklopedia PWN
pompy jonowe,
fizjol. kompleksy wyspecjalizowanych białek (zw. transbłonowymi), które uczestniczą w transporcie, przez błony komórkowe, określonych jonów nawet wbrew gradientowi ich stężeń (transport aktywny);
energia do tego transportu pochodzi np. z rozkładu ATP; charakterystyczne jest tworzenie przez te enzymy (ATPazy) w trakcie cyklu przemian ufosforylowanych pośredników przez przeniesienie końcowej grupy fosforanowej z ATP na cząsteczkę białka enzymu, co powoduje aktywację pompy jonowej i transport jonów. Pompa sodowo-potasowa występuje w błonie komórkowej większości komórek zwierzęcych i jest odpowiedzialna za utrzymanie określonego gradientu stężenia Na+–K+ (usuwa jony sodu z wnętrza komórki na zewnątrz i wprowadza do komórki jony potasu); bierze udział w transporcie cukrów i aminokwasów do komórki, reguluje objętość komórki, warunkuje pobudzenie komórek nerwowych i mięśniowych a także przywrócenie równowagi jon. po wygenerowaniu potencjału czynnościowego. Pompa wapniowa uczestniczy w aktywnym transporcie jonów Ca2+ z cytoplazmy na zewnątrz lub do innego przedziału komórki, utrzymując poziom jonów wapnia optymalny dla funkcjonowania układów biochem. komórki i jednocześnie zapobiegając nagromadzeniu nadmiaru Ca2+; występuje w plazmalemmie, błonach siateczki śródplazmatyczej i zewn. błonie otoczki jądrowej. Pompy protonowe generują gradient stężenia protonów wykorzystywany do transportu jonów, np. do pobierania jonów przez komórki skórki korzeni, ruchu komórek szparkowych (szparkowy aparat), wprowadzania do komórek łyka, związków org. lub syntezy ATP; u roślin plazmalemmowa pompa protonowa bierze udział w regulacji komórkowego turgoru i wewnątrzkomórkowego pH, umożliwia również wtórny transport wielu związków miner. i organicznych.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia