odbiornik telewizyjny

odbiornik telewizyjny, telewizor,

urządzenie elektroniczne przeznaczone do odbioru sygnałów telewizyjnych (emitowanych przez telewizyjne stacje nadawcze za pomocą anten nadawczych lub przesyłanych przewodowo w telewizyjnych sieciach przewodowych; telewizja) oraz do przetwarzania ich na obraz, odtwarzany na ekranie kineskopu lub ekranie LCD czy PDP, i na towarzyszący mu dźwięk, odtwarzany za pomocą głośnika (zespołu głośników) bądź słuchawek.

W typowym kolorowym o.t. można wyróżnić, ze względu na pełnione funkcje, następujące części: tor wizyjny i tor foniczny, mające częściowo wspólne człony, układy synchronizacji i odchylania, układy zasilania, blok regulacji i programowania. Do bezpośredniego odbioru sygnału ze stacji satelitarnych służy w o.t. tuner satelitarny i specjalna antena satelitarna. Odbiór sygnałów nadawanych cyfrowo jest obecnie (2003) możliwy po dołączeniu na wejściu o.t. odpowiedniej przystawki (ang. Set Top Box), w której następuje przetworzenie sygnału cyfrowego na sygnał analogowy.

W torze wizyjnym odbywa się przetwarzanie sygnału telew. na sygnał wizyjny, a następnie na odtwarzany obraz. W skład toru wizyjnego wchodzą: 1) głowica wejściowa zintegrowana, tj. układ przystosowany do odbioru sygnałów telew. w zakresie fal metrowych i decymetrowych (zawiera wzmacniacz wielkiej częst. i układ przemiany częstotliwości); 2) wzmacniacz częst. pośredniej; 3) demodulator, w którym następuje rozdzielenie sygnału wizyjnego i sygnału modulowanego sygnałem fonicznym; 4) dekoder telewizji kolorowej, w którym następuje zamiana sygnałów luminancji i chrominancji na 3 sygnały wizyjne kolorów podstawowych (czerwonego R, zielonego G i niebieskiego B); 5) wzmacniacze kolorów podstawowych; 6) kineskop lub ekran LCD albo PDP.

W torze fonicznym zachodzi przetwarzanie sygnału telew. na sygnał foniczny, a następnie na dźwięk towarzyszący obrazowi. Budowa tego toru zależy od liczby odbieranych sygnałów fonicznych. W o.t. monofonicznym w skład toru wchodzą: 1) wzmacniacz drugiej pośredniej częst., wydzielonej w demodulatorze sygnału wizyjnego; 2) demodulator sygnału fonicznego; 3) wzmacniacz mocy sygnału fonicznego; 4) głośnik. O.t. mający możliwość pracy stereofonicznej lub wielodźwiękowej (odbiór wielu niezależnych dźwięków) zawiera dodatkowe układy separacji sygnałów fonicznych, o budowie zależnej od przyjętego systemu wielokanałowej transmisji dźwięku (kwadrofonia, stereofonia).

Tor synchronizacji i odchylania jest przeznaczony do wytwarzania (przy wykorzystaniu całkowitego sygnału wizyjnego) zsynchronizowanej osnowy obrazu na ekranie kineskopu, tj. rozmieszczania poszczególnych elementów obrazu na ekranie odbiornika w takim samym położeniu jak po stronie nadawczej. Zawiera układy: 1) wydzielania sygnałów synchronizujących z sygnału wizyjnego; 2) separacji sygnałów synchronizacji poziomej od sygnałów synchronizacji pionowej; 3) odchylania linii wybierania obrazu; 4) odchylania pola obrazu; 5) zasilania kineskopu.

Układ zasilania zawiera zwykle zasilacz przetwarzający napięcie sieciowe (lub z baterii) na napięcia (stałe i przemienne) niezbędne do działania poszczególnych członów o.t.

Blok regulacji i programowania służy do sterowania pracą o.t. przez użytkownika. Stanowi on obecnie cyfrowy zespół programowania i sterowania, współpracujący ze zdalnym układem sterującym, tzw. pilotem, wyposażonym często w mikroprocesor. Do jego funkcji należy: automatyczne przestrajanie i poszukiwanie stacji, zapamiętywanie wybranych stacji, automatyczne dostrajanie się do wybranej stacji i regulacja dostrojenia, przełączanie funkcji i warunków pracy o.t., programowanie czasowe, wskazywanie numeru włączonego programu lub kanału, wskazywanie czasu rzeczywistego i in.

Zakres funkcji o.t. stale się rozszerza. Współczesne o.t. umożliwiają odtwarzanie dodatkowych informacji tekstowych (teletekst), a także zapis i/lub odtwarzanie programów we współpracy z magnetowidem, dołączenie kamery telew. lub film. oraz gier telewizyjnych. Równocześnie z rozszerzaniem funkcji o.t. następuje stały wzrost stopnia scalenia układów, cyfryzacja poszczególnych procesów (np. tor synchronizacji i odchylania są torami cyfrowymi w każdym o.t.), eliminacja podzespołów elektromech. i zastępowanie ich układami elektronicznymi oraz wprowadzanie kineskopów z płaskim ekranem, a także ekranów LCD i PDP. Stopniowo o.t. staje się multimedialnym monitorem połączonym z krajową siecią informatyczną.