kwadrofonia

kwadrofonia

[łac.-gr.],

technika przesyłania, zapisywania i odtwarzania przestrzennego dźwięku, umożliwiająca uzyskanie bardziej naturalnego brzmienia dźwięku niż przy zastosowaniu stereofonii.

W k. wykorzystuje się 4 oddzielne kanały transmisyjne: lewy przedni (LP) i prawy przedni (PP) oraz lewy tylny (LT) i prawy tylny (PT); na wejściu każdego z kanałów w części nadawczej znajduje się mikrofon, na wyjściu, w części odbiorczej — głośnik. Mikrofony umieszcza się w 4 punktach pola akustycznego wytwarzanego przez źródła dźwięku: LP i PP, odpowiednio po lewej i prawej stronie „przed słuchaczem” w kierunku źródeł dźwięku (w celu odbioru dźwięku bezpośredniego), natomiast LT i PT — „za słuchaczem” i tak skierowane, aby mogły odbierać fale dźwiękowe odbite i rozproszone w przestrzeni otaczającej źródła (np. w sali koncertowej o określonej akustyce). Sygnały foniczne z poszczególnych mikrofonów po wzmocnieniu i przekształceniu są doprowadzane do odpowiadających im głośników, zainstalowanych wokół centralnie położonej „pozycji odsłuchowej” (pozycji słuchacza), np. w rogach pomieszczenia odbiorczego. Pierwsze próby wprowadzenia k. podjęto na pocz. lat 60. XX w., łącząc w tym celu 2 zestawy stereofoniczne; największy rozwój k. przypada na przeł. lat 60. i 70. — opracowano wówczas zasady zapisu sygnału 4-kanałowego, a na rynku pojawiły się pierwsze magnetofony i gramofony kwadrofoniczne oraz pierwsze kwadrofoniczne nagrania taśmowe i płytowe, rozpoczęto też eksperymentalne nadawanie kwadrofonicznych programów radiowych; w końcu lat 70. przerwano jednak prace nad k., gdyż czołowe firmy nie mogły się porozumieć co do stworzenia wspólnego systemu kwadrofonicznego. Szybki rozwój systemów dźwięku przestrzennego wielokanałowego nastąpił dopiero w latach 90. po wprowadzeniu do nich techniki cyfrowej (DTS).