Rozróżnia się 2 główne rodzaje destylacji, z których każdy wymaga nieco odmiennej aparatury. W
destylacji prostej (
zwykłej) pary znad destylowanej cieczy odprowadza się wprost do chłodnicy i odbieralnika, otrzymując destylat jedynie wzbogacony w składniki bardziej lotne; większą czystość destylatu uzyskuje się przez zastosowanie dodatkowo
deflegmacji; destylacja prosta jest powszechnie stosowana w praktyce laboratoryjnej. Specjalnym rodzajem destylacji technicznej (stosowanej często np. w przemyśle naftowym), zaliczanym zwykle do destylacji prostej, jest tzw.
destylacja równowagowa (
rzutowa) polegająca na przeponowym ogrzewaniu płynącej rurociągiem mieszaniny cieczy; wytworzona para i ciecz, płynąc we współprądzie, stykają się ze sobą przez pewien czas, dzięki czemu między cieczą a parą ustala się równowaga fizykochemiczna, zapewniająca większą dokładność rozdzielenia składników; parę znad cieczy wypływającej z rurociągu odprowadza się wprost do skraplacza.
Drugim zasadniczym rodzajem destylacji jest
destylacja frakcyjna bądź
frakcjonowana zwana też
rektyfikacją, wymagająca specjalnej aparatury, tzw. kolumny rektyfikacyjnej, często połączonej z deflegmatorem. Istotę rektyfikacji stanowi wzbogacenie par w składniki bardziej lotne, dzięki wymianie masy i ciepła między unoszącymi się w górę parami destylowanej cieczy a spływającą w dół cieczą wzbogaconą w lotne składniki; tego rodzaju destylacja jest szeroko stosowana w różnych gałęziach przemysłu. Do specjalnych rodzajów destylacji należą: destylacja cząsteczkowa, ekstrakcyjna i azeotropowa.
Destylacja cząsteczkowa (
molekularna) służy do rozdzielania mieszanin ciekłych, których składniki ulegają rozkładowi nawet przy małym podwyższeniu temperatury; przebiega w niskiej temperaturze dzięki prowadzeniu procesu w próżni (ciśnienie 10
–2–10
–4 hPa); w tych warunkach wzrasta m.in. długość drogi swobodnej cząsteczek i względna lotność rozdzielanych składników; cząsteczki destylowanej cieczy, pokonując siłę wzajemnego przyciągania, odrywają się od powierzchni parowania i osadzają bezpośrednio na powierzchni kondensacji; obie powierzchnie są wzajemnie równoległe, a odległość między nimi tak dobrana (mniejsza od średniej drogi swobodnej cząsteczek rozdzielanego składnika), aby cząsteczki opuszczające powierzchnię parowania nie powracały na nią i całkowicie skraplały się na powierzchni kondensacyjnej; destylację cząsteczkową stosuje się m.in. do otrzymywania koncentratów witaminowych. Gdy składniki destylowanej cieczy mało różnią się temperaturą wrzenia (lotnością) lub tworzą mieszaninę azeotropową, stosuje się
destylację ekstrakcyjną, stanowiącą specjalny rodzaj rektyfikacji, polegającą na wprowadzeniu do destylowanej mieszaniny cieczy odpowiednio dobranego, mało lotnego składnika (czynnika rozdzielającego), którego zadaniem jest zwiększenie różnicy lotności rozdzielanych cieczy: składnik bardziej lotny jest odbierany z wylotu kolumny, składnik mniej lotny, spływający wraz z czynnikiem rozdzielającym w dół kolumny, jest odbierany w oddzielnej kolumnie rektyfikacyjnej; ten rodzaj destylacji, trochę podobny do procesu rektyfikacji, jest często stosowany w przemyśle farmaceutycznym.
Destylacja azeotropowa polega na destylowaniu mieszaniny, do której został wprowadzony dodatkowy składnik (czynnik azeotropujący); jest stosowana do rozdzielania mieszanin azeotropowych, np. w przemyśle spirytusowym do rozdzielania azeotropu alkohol etylowy–woda przez dodanie benzenu.
