augustynizm
 
Encyklopedia PWN
augustynizm,
w znaczeniu węższym doktryna św. Augustyna; w szerszym — ogólna nazwa kierunków filozoficznych i teologicznych nawiązujących do tej doktryny;
augustynizm we wszystkich swych wersjach zakłada uprzedzające refleksję rozumową przyjęcie porządku nadprzyrodzonego, z którego pochodzi łaska Boża, kierująca wolą człowieka, i objawienie (iluminacja) oświecające umysł; przedmiotem augustynizmu są prawdy objawione, które poddaje się metodycznej racjonalizacji; centralnym punktem augustynizmu jest koncepcja Boga; według augustynizmu prawdziwa jest tylko ta filozofia, która nie tylko wskazuje, co czynić, ale też daje do tego siłę, dlatego augustynizm wiąże ściśle spekulację i działanie. Celem augustynizmu jest doprowadzenie człowieka do aktu woli, przez który wiąże się on miłością z Bogiem; odróżniając naturę i łaskę, augustynizm jest skłonny do akcentowania roli łaski przy pomniejszaniu roli natury; głosi prymat ducha nad materią i krytycznie odnosi się do tego, co zmysłowe i cielesne; kryterium prawdy jest autorefleksja duszy, która daje wszelką pewność i jest podstawą oczywistości poznawanych faktów; wszelkie wrażenia i świadomość pochodzą bardziej od duszy niż od ciała, dlatego dusza jest człowiekowi lepiej znana niż ciało; podobnie do poznania Boga dochodzi się przez analizę myślenia duszy. Augustynizm oddziałał na wielu autorów średniowiecznych (św. Anzelm z Canterbury, wiktoryni, św. Bonawentura), nowożytnych (R. Descartes, N. Malebranche, B. Pascal) i współczesnych (J.H. Newman, M. Scheler, M. Blondel, M.F. Sciacca, J. Hessen), do augustynizmu nawiązywali także reformatorzy protestanccy (U. Zwingli, J. Kalwin, M. Luter) i janseniści.
Bibliografia
H. MARROU Augustyn, Kraków 1966.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia