Związek Walki Zbrojnej
 
Encyklopedia PWN
Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), kryptonimy SSS, PZP,
konspiracyjna organizacja wojsk., powołana 13 XI 1939 na podstawie decyzji rządu RP na uchodźstwie i Naczelnego Wodza z 8 i 13 XI 1939 w miejsce Służby Zwycięstwu Polski (SZP);
w kraju organizowana od I 1940 przy wykorzystaniu kadr i dorobku organiz. SZP; ZWZ stanowił część składową Sił Zbrojnych RP podlegającą Nacz. Wodzowi; zadaniem organizacji była walka o odzyskanie niepodległości i odbudowę państwa pol.; ZWZ działał na obszarze Rzeczypospolitej, ale do VI 1940 KG ZWZ znajdowała się we Francji (później w jej miejsce w Londynie utworzono Samodzielny Wydział Krajowy Sztabu Nacz. Wodza); komendanci gł.: do 30 VI 1940 gen. K. Sosnkowski („Józef Godziemba”), następnie gen. S. Rowecki („Grot”); struktura organizacji w kraju obejmowała 6 obszarów: nr 1 — Warszawa (dow. pułkownik Rowecki), 2 — Białystok (od IX 1940 podpułkownik J. Spychalski), 3 — Lwów (gen. K. Karaszewicz-Tokarzewski — aresztowany przed objęciem funkcji), 4 — Kraków (od II 1940 pułkownik T. Komorowski), 5 — Poznań, 6 — Toruń (obydwa nieobsadzone); do czasu obsadzenia komend obszarów ich działalność regulował pułkownik Rowecki; III 1940 wyznaczono komendantów obu okupacji: niem. — pułkownika Roweckiego, sow. — gen. Karaszewicza-Tokarzewskiego (aresztowany przed objęciem funkcji); struktura terenowa ZWZ kilkakrotnie ulegała zmianom, na przeł. 1941 i 1942 obejmowała obszary: Białystok (okręgi: Białystok, Nowogródek, Polesie), Lwów (Lwów, Tarnopol, Stanisławów, Wołyń), Zachodni (Poznań, Pomorze) oraz samodzielne okręgi: Warszawa-miasto, Warszawa-województwo, Kielce, Łódź, Kraków, Śląsk, Lublin i Wilno; łączność z KG ZWZ we Francji, następnie Samodzielnym Wydziałem Krajowym Sztabu Nacz. Wodza, utrzymywano za pośrednictwem baz łączności na Węgrzech (dow. pułkownik A. Krajewski), w Rumunii (pułkownik S. Rostworowski) i na Litwie (podpułkownik T. Rudnicki); ZWZ koncentrował się na rozbudowie organizacji, szkoleniu, opracowywaniu planów powstania powszechnego, prowadzeniu akcji scaleniowej (ZWZ podporządkowała się m.in. 1940 Gwardia Ludowa WRN), propagandy (Biuro Informacji i Propagandy) oraz sabotażu i dywersji (Związek Odwetu); 1942 organizacja liczyła kilkadziesiąt tys. żołnierzy; na podstawie rozkazu gen. Sikorskiego z 14 II 1942 ZWZ przemianowano na Armię Krajową.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia