Tajlandia. Sztuka

Tajlandia. Sztuka.

Najdawniejsze zabytki sztuki na terytorium obecnej Tajlandii pochodzą z okresu neolitu i epoki brązu (ceramika grobowa w dolinie rz. Khwae Noi, napisy naskalne). W pierwszych wiekach n.e. rozwijała się sztuka Monów (VII–XI w.) — świątynia Wat Prapaton ze stupą wys. 115 m i 3,7-metrowym posągiem siedzącego Buddy, oraz sztuka Khmerów (XI–XIII w.). Wiele świątyń wieżowych (w tym Wat Mahathat w Lop Buri, ok. X w.) wskazuje na związki z architekturą wschodnioind. i birmańską, a także cejlońską (odnaleziony w świątyni Wat Mahathat w Sawankhalok posąg Buddy, wys. 9 m, z XIII w. ma cechy syngaleskich wizerunków Buddy).

Właściwa sztuka ukształtowała się po napływie Tajów (XIII w.), a jej rozkwit trwał do schyłku XVII w. Charakterystyczne dla architektury Tajlandii są wywodzące się z ind. śikhary smukłe pra-prang (forma arch. pośrednia między świątynią-basztą a stupą) oraz dzwonowate, pochodzące od buddyjskiej stupy pra-czedi (np. w Ajutthai: Wat Bhuddai Swaria z pocz. XIII w., Wat Pra-Ram z ok. 1369, klasztornej Wat Pra-Mahathat w Phitsanulok z ok. 1374). Rzeźba obejmuje dzieła monumentalne (posągi Buddy, liczne wielkie głowy Buddy) oraz wiele brązowych figur Buddy o stylizowanej formie. Malarstwo reprezentują malowidła ścienne w świątyniach, od XV w. tworzone pod wpływem chiń. (np. Wat Rat Burana z 1424 i Wat Mahathat z 1427 w Ajutthai), przeżywające ponowny rozkwit w XVIII i XIX w.; powstawały także wyroby z laki. Od XVII w. zaznaczył się wpływ sztuki eur. (pałace król. w Ajutthai i Lop Buri). W XIX w. wznoszono budowle łączące cechy miejscowej architektury z formami wł. renesansu (pałac król. w Bangkoku). Współczesna sztuka Tajlandii rozwija się żywiej od założenia 1934 Szkoły Sztuk Pięknych w Bangkoku; po II wojnie świat. widoczne wpływy sztuki amer.; sztukę dekoracyjną reprezentują: złotnictwo, intarsja, wyroby z brązu i laki, skóry bawolej, drewna, srebra, jak również maski oraz tkactwo.