Tadżykistan. Sztuka

Tadżykistan. Sztuka.

Najstarsze przejawy sztuki na ziemiach Tadżykistanu pochodzą z okresu neolitu (reliefy skalne, ceramika); z I tysiącl. p.n.e.–III w. n.e. — ruiny miast, fragmenty architektury, wyroby ceramiczne, metal., monety (skarb amudariański IV–II w. p.n.e.), a z okresu od III w. n.e. — ruiny m. Pandżakent (malowidła ścienne VI–VIII w.). W sztuce tej krzyżowały się elementy indoirańskie z antycznymi i chiń.; od podboju arab. (VII–VIII w.) rozwijała się sztuka islamu o odrębnych cechach, mimo powiązań ze sztuką krajów sąsiednich, zwłaszcza Uzbekistanu. Zachowały się zabytki architektury (mauzolea: Chodża Maszhad XI–XII w. w Saýat, Chodża Nachszrom XI–XII w. w dolinie rz. Zarafszan, meczet Kok Gumbez z XV w. w Istarawszan) oraz rzeźby w drewnie, mozaiki, malowidła ścienne. W XV–XVI w. nastąpił rozwój malarstwa miniaturowego. Budownictwo XVI–XVIII w. reprezentują zabytki Hisaru. W XVII–XIX w. kwitła sztuka lud., odznaczająca się dekoracyjnością i bogactwem ornamentyki (budownictwo, rzeźba w drewnie, ceramika, tkactwo). W Tadż. SRR powstały nowe miasta (przebudowa Duszanbe), wprowadzono nieznane tu przedtem techniki artyst.; w twórczości dominował realizm socjalist. (M. Choszmuchamedow, A. Aszurow, A. Ganijew, K. Zacharow); młodsze pokolenie reprezentują m.in.: malarze — S. Chabibulajew, R. Bagdassarow, A. Umarow, rzeźbiarze — K. Szumagasin, O. Achunow, A. Amindżanow. Rozwija się rzemiosło artyst., gł. metaloplastyka, haft i ceramika.