Szwecja. Polityka społeczna

Szwecja. Polityka społeczna.

Polityka społ. w Szwecji obejmuje system zabezpieczenia społ., ochronę zdrowia i politykę oświatową. Początki ustawodawstwa socjalnego sięgają 1847, gdy wprowadzono rozporządzenie o opiece nad ubogimi i kalekami; inne ważne akty prawodawcze w tej dziedzinie to: ustawa o zapewnieniu miejsc pracy i inspekcji fabryk (1889), prawne usankcjonowanie istnienia kas chorych (1891), ustawa o odszkodowaniach za wypadek przy pracy (1901), ustawa o rentach starczych (1913), ustawa o 8-godzinnym dniu pracy (1919), ustawa o odszkodowaniach państw. dla osób dotkniętych chorobami zaw. (1929), ustawa o ochronie zdrowia matki i dziecka (1937), ustawa o uspołecznieniu opieki zdrowotnej (1946, obowiązująca od 1955), ustawa o zabezpieczeniu społ. (1960, znowelizowana 1976). W ramach systemu zabezpieczenia społecznego są wypłacane emerytury, renty inwalidzkie stałe i czasowe, renty dla wdów, wdowców i sierot (pozbawionych jednego lub obojga rodziców), renty dla osób upośledzonych fiz. lub psychicznie, zasiłki chorobowe, rodzinne, wychowawcze oraz dla bezrobotnych. Ubezpieczenia społ. dotyczące zatrudnienia są związane z tzw. programem powszechnym, zgodnie z którym podstawowa emerytura jest wypłacana wszystkim uprawnionym w zryczałtowanej wysokości. Świadczeniami wchodzącymi w zakres systemu materialnego zaopatrzenia ludności zarządza Nar. Rada Ubezpieczeń Społ. (Riksförsäkringverket); emerytury podstawowe są w 70% finansowane z budżetu państwa, w 30% — z wpłat pracowników; natomiast emerytura uzupełniająca (ATP) jest wypłacana ze specjalnego funduszu (Powszechnego Funduszu Emerytalnego) tworzonego ze składek płaconych przez pracodawców. Od 1976 obniżono granicę wieku emerytalnego z 67 do 65 lat. W latach 90. zlikwidowano szeroko rozbudowany system opieki nad ludźmi starymi, np. instytucję tzw. samarytek — opiekunek nieodpłatnie zajmujących się opieką nad ludźmi powyżej 80. roku życia, wykonująch dla nich różne prace domowe (sprzątanie, pranie, gotowanie, robienie zakupów itp.). Ludzie starzy, którzy mimo pomocy nie są w stanie samodzielnie mieszkać, są umieszczani w hotelach dla rencistów, domach pogodnej starości bądź domach zdrowia (dla przewlekle chorych). Opieką zdrowotną są objęci (zgodnie z ustawą) wszyscy obywatele w ramach powszechnego systemu ubezpieczenia chorobowego; każdy ubezpieczony, bez względu na to czy korzysta z porad świadczonych przez lecznictwo uspołecznione, czy z porad lekarzy prywatnych, ma prawo do zwrotu (po przedstawieniu rachunku) ustanowionej urzędowo kwoty za poradę lekarską; ponadto każdy ubezpieczony ma zapewnione bezpłatne leczenie szpitalne. Jeśli w ciągu 2 lat nie zostaje wyleczony, przechodzi na rentę inwalidzką lub zostaje umieszczony w domu dla przewlekle chorych. Każdy ubezpieczony korzysta też z 50-procentowej zniżki przy zakupie leków, a lekarstwa niezbędne dla ratowania życia, np. insulina, są wydawane bezpłatnie; również chorzy na groźne choroby społ. otrzymują leki bezpłatnie. W 1974 wprowadzono powszechny system ubezpieczenia dentystycznego, co oznacza 50-procentową zniżkę w opłatach, a w przypadkach gdy koszty leczenia są bardzo wysokie — nawet 75-procentową. Nakłady na zabezpieczenie społ. i ochronę zdrowia 2001 stanowiły 30,5% wydatków budżetowych. Polityka oświatowa. Od 1962 nauka w 9-letniej szkole podstawowej (grundskolan) jest obowiązkowa i bezpłatna. Pierwsze 6 lat nauczania to odpowiednik pol. szkoły podstawowej, następne 3 lata zaś to tzw. niższa szkoła średnia. Po ukończeniu grundskolan uczniowie mogą kontynuować naukę w 3-letniej wyższej szkole średniej (gymnasieskolan) o profilu ogólnym bądź zawodowym. Na edukację przeznacza się 8% PKB (1999).