Nowa Zelandia. Warunki naturalne

Nowa Zelandia. Warunki naturalne.

Nowa Zelandia składa się z Wyspy Północnej (115,8 tysiąca km²) i Wyspy Południowej (151,2 tysiąca km²), rozdzielonych Cieśniną Cooka, oraz wyspy Stewart i licznych małych (m.in. Kermadec, Chatham, Campbell, Auckland); rozciągłość z północy na południe ponad 1600 km, szerokość do 450 km. Linia brzegowa 2 dużych wysp (długość 5650 km) silnie rozwinięta; na południowo-zachodnim wybrzeżu Wyspy Południowej fiordy (najdłuższe: Dusky, Doubtful, Milford); Wyspa Północna rozczłonkowana, zwłaszcza w północnej części (półwysep Auckland); 75% powierzchni wysp stanowią góry i wyżyny; oś orograf. Wyspy Południowej tworzą Alpy Południowe z najwyższym szczytem Nowej Zelandii — Górą Cooka (3754 m), opadające łagodnie ku aluwialnej nizinie Canterbury; w południowej części płaskowyż Otago (wysokość ok. 1200 m) i nizina Southland; wnętrze Wyspy Północnej zajmuje wulkaniczny Płaskowyż Centralny z czynnymi wulkanami: Ruapehu (2797 m), Ngauruhoe i Tongariro; główne pasma górskie ciągną się wzdłuż wschodniego wybrzeża (najwyższe Raukumara, 1752 m); liczne gorące źródła (gejzery) i przejawy działalności powulk. (fumarole, solfatary, mofety); częste trzęsienia ziemi (Nowa Zelandia leży w okołopacyficznej strefie sejsmicznej). Klimat morski, podzwrotnikowy na Wyspie Północnej i umiarkowany ciepły na Wyspie Południowej; średnia temperatura w lipcu od 3–5°C na południu do 12°C na północy, w styczniu odpowiednio od 12°C do 19°C; suma roczna opadów na Wyspie Północnej wynosi od 800–1000 mm na południowym wschodzie do ok. 3000 mm w środkowej części, na Wyspie Południowej od 400–700 mm na południowym wschodzie do ok. 6500 mm w Alpach Południowych (na południowo-zachodnich stokach eksponowanych na przeważające tu wiatry zachodnie); występują liczne odmiany mikroklimatu spowodowane urozmaiconą rzeźbą terenu (zwłaszcza wyraźna różnica między zachodnim i wschodnim wybrzeżem Wyspy Południowej); częste silne sztormy i chłodne wiatry południowe; w miesiącach zimowych opady śnieżne, poza górami nie tworzą trwałej pokrywy; granica wiecznego śniegu w Alpach Południowych na wysokości 1800–2100 m; 360 lodowców o łącznej powierzchni 1000 km², najdłuższy Lodowiec Tasmana (29 km); lodowce Foxe’a i Franciszka Józefa spływają po zachodnich stokach do ok. 200 m. Sieć rzeczna bardzo gęsta; rzeki bystre, zasobne w wodę, o wysokich stanach w ciągu całego roku, stanowią znaczne źródło energii; najdłuższe na Wyspie Północnej: Waikato (425 km) i Wanganui (uchodzą do Morza Tasmana), na Wyspie Południowej — Clutha (uchodzi do Oceanu Spokojnego); liczne jeziora, największe Taupo (606 km²) i Te Anau, najgłębsze Hauroko (462 m). Świat roślinny Nowej Zelandii jest odrębny (ok. 75% gatunków endemicznych); panującymi z natury zbiorowiskami roślinnymi były lasy: na Wyspie Północnej bujne, wiecznie zielone (m.in. z udziałem kauri Agathis australis i drzewiastymi paprociami), a w zachodniej i południowej części Wyspy Południowej wiecznie zielone lasy liściaste utworzone przez tzw. buki południowe (notofagus); dziś lasy Nowej Zelandii są w znacznym stopniu wyniszczone (lesistość wynosi 27,6%); we wschodniej części Wyspy Południowej panują stepy trawiaste; w górach występuje alpejska roślinność. Dla świata zwierzęcego najbardziej charakterystyczne są ptaki: 3 gatunki kiwi, kakapo (największa na ziemi papuga), takahe Notornis mantelli. W Nowej Zelandii znajduje się 14 parków narodowych (o łącznej powierzchni ok. 2,5 mln ha), 20 parków leśnych (1,8 mln ha), ok. 3500 rezerwatów morskich (1,5 mln ha). Chronione obszary: Wahipounamu, Park NarodowyTongariro oraz wyspy subantarktycznej należące do Nowej Zelandii, zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO.

Cooka, Góra, na pierwszym planie jezioro Puleaki, Wyspa Południowa (Nowa Zelandia)