Nowa Zelandia. Gospodarka

Nowa Zelandia. Gospodarka.

Kraj rolniczo-przemysłowy o gospodarce wolnorynkowej, ze znacznym udziałem sektora państwowego; rząd subsydiuje rozwój przemysłu stalowego i energetycznego opartego na wykorzystaniu lokalnych złóż; ważnym źródłem dochodów są wpływy z eksportu surowców i produktów rolnych; od lat 80. liberalizacja handlu (1990 zniesienie barier celnych z Australią); struktura wytwarzania produktu krajowego brutto (w % — 2007): rolnictwo 4,8, przemysł 26, usługi 69,3; produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej 26,4 tys. dolarów USA (2007).

Przemysł.

Wydobycie gazu ziemnego (złoża na szelfie przy południowo-zachodnim wybrzeżu Wyspy Północnej); gazociągi ze złoża Kapuni do Wellington, Whangarei i do Gisborne; odkrywkowe kopalnie węgla (4,4 mln t, 2002); eksploatacja piasków żelazistych (występują na zachodnim wybrzeżu Wyspy Południowej i na północno-wschodnim Wyspy Północnej), marmurów, wapieni, złota (9,3 t, 2003); produkcja energii elektr. 39,8 mld kW·h (2003), 61% energii elektrycznej wytwarzają elektrownie wodne (największe Benmore 540 MW i Manapouri 600 MW), 32% — elektrownie cieplne (opalane mazutem, gazem i węglem); 7% energii produkują elektrownie geotermiczne na Wyspie Północnej (Wairakei 153 MW); przemysł spoż. (mięsny, winiarski, mleczarski — 1. miejsce w świecie w produkcji mleka na 1 mieszk., 3,6 t, 2004), drzewny i celulozowo-papierniczy (w sąsiedztwie plantacji leśnych na Płaskowyżu Centralnym, największy ośr. — Kawerau), elektroniczny, samochodowy (montaż m.in. Nissana, Forda, Mazday, Toyoty), chem. (zwłaszcza gumowy), cementowy; gł. gałęzie przemysłu lekkiego: włók., odzież., obuwn., wyrób dywanów; huta aluminium Tiwai Point w pobliżu Bluff; stalownia w Glenbrook (k. Auckland); rafineria ropy naft. w Marsden Point (przerabia importowaną ropę).

Rolnictwo.

Główną gałęzią jest hodowla (sprzyjające warunki klim.); Nowa Zelandia jest czołowym świat. producentem baraniny; użytki rolne zajmują ok. 65% pow. kraju (z tego pastwiska 52%); łącznie nawadnia się 283 tys. ha (gł. pastwiska i łąki na Wyspie Południowej); oprócz intensywnej nowocz. hodowli wypas ekstensywny (zwierzęta przebywają na pastwiskach przez cały rok); 2004 pogłowie owiec wynosiło 40 mln sztuk, bydła — 9,5 mln (z tego ok. 50% typu mlecznego), ponadto hodowla jeleni (1,2 mln), kóz i drobiu; rozwinięte pszczelarstwo (ponad 9 tys. t miodu); gł. uprawy: pszenica, jęczmień (na paszę i słód piwowarski), owies, groch polny (peluszka), kukurydza, ziemniaki; od lat 70. rozwój sadownictwa, zwłaszcza uprawy kiwi (280 tys. t, 2005, 2. miejsce po Włoszech), owoców cytrusowych, jabłoni, grusz, winorośli, brzoskwiń i moreli. Pozyskiwanie drewna (lasy zajmują ok. 30% pow.) gł. z plantacji sosny Pinus radiata i jedlicy Pseudotsuga menziensia oraz orzecha czarnego Juglans nigra (drewno szczególnie cenione w meblarstwie). W wodach otaczających Nową Zelandię żyje ok. 1000 gat. ryb, z tego 100 ma znaczenie gosp.; 80% połowów to gat. głębokowodne: dorsz, barrakuda, makrela, tuńczyk, bonito; ważnym gat. dennym jest pagrus; roczne połowy ponad 0,5 mln t; największe porty rybackie: Auckland, Manukau, Nelson.

Turystyka.

2,4 mln turystów zagr. (2005), gł. z Australii, Wielkiej Brytanii i USA; wpływy 4,0 mld dol. USA (2003); gł. ośr. turyst.: Auckland, Wellinton, Christchurch, Rotorua i Queenstown.

Transport i łączność.

Rozwinięty transport mor. (obsługuje 99,6% objętości towarów w handlu zagr.); duże znaczenie ma żegluga kabotażowa (przewóz cementu, produktów naft., węgla, koksu); 13 gł. portów mor., największe: Auckland, Wellington, Lyttelton, Port Chalmers; połączenia promowe przez Cieśn. Cooka; 118 lotnisk, w tym 3 międzynar. porty lotn.: Auckland, Christchurch i Wellington; dł. linii kol. (wąskotorowych) 3,9 tys. km (ok. 500 km zelektryfikowanych), z tego 2,5 tys. km na Wyspie Północnej; dł. dróg samochodowych 92,7 tys. km, w tym 59,1 tys. km utwardzonych. Bardzo dobrze rozwinięta łączność; 1,8 mln abonentów telefonii stacjonarnej (2004); w użytkowaniu 3,5 mln telefonów komórkowych (2005).

Handel zagraniczny.

Wartość eksportu 21,7 mld doll. USA (2005), importu 26,2 mld dol. USA. Eksport mięsa, masła i serów, ryb, drewna, owoców (gł. kiwi), wełny, wyrobów przem. (m.in.: aluminium, chemikalia, produkty naft.); import gł. maszyn i urządzeń transportowych, paliw, odzieży; gł. partnerzy handl.: Australia, USA, Japonia, Chiny.

Nowa Zelandia, elektrownia geotermalna na Wyspie Północnej