Grecja starożytna. Muzyka
 
Encyklopedia PWN
Grecja starożytna. Muzyka.
Znana jest głównie ze źródeł pośrednich: archeologicznych, ikonograficznych (instrumenty), ze stosunkowo licznych traktatów teoretycznych (Arystoksenos z Tarentu) i dzieł filozoficznych. (Platon, Arystoteles) oraz tylko nielicznych zachowanych źródeł muzycznych, z których najstarsze nie sięgają poza V w. p.n.e. (m.in. fragment chóru z Orestesa Eurypidesa, 2 hymny delfickie ku czci Apollina, 2 hymny Mesomedesa). W okresie homeryckim (X–VIII w. p.n.e.) kwitła epika (aojdowie, rapsodowie), w VII–VI w. zaznaczył się rozwój śpiewu przy heterofonicznym (heterofonia) wtórze kitary (kitarodia) i aulosu (aulodia), rozkwit liryki monodycznej (Safona, Alkajos) i chóralnej (Pindar); w tragediach okresu klasycznego (V–IV w. p.n.e.) dominowały śpiewy chóru, były też sceny, którym towarzyszył aulos. W okresie hellenistycznym (IV–I w. p.n.e.) wzmogły się wpływy Orientu (chromatyka, instrumenty strunowe), zanikał synkretyzm; muzyka stanowiła obiekt współzawodnictwa na agonach, odgrywała dużą rolę w kulcie bogów. Bogactwo gatunków i muzycznych form wokalnych i wokalno-instrumentalnych w muzyce starożytnej Grecji wiązało się z różnorodnością form i treści tekstu; rytm muzyki łączył się ściśle z metrum poezji. System tonalny, ustalony w V w. p.n.e., opierał się na zstępujących tetrachordach: tetrachord diatoniczny zawierał 2 całe tony i 1 półton, i (w zależności od miejsca półtonu) był zwany doryckim, frygijskim lub lidyjskim, tetrachord chromatyczny zawierał sekundę zwiększoną i 2 półtony, a tetrachord enharmoniczny — tercję wielką i 2 ćwierćtony; zestawienie 2 tetrachordów dawało gatunek oktawowy (harmonia); znano także modulację oraz transpozycje (tonos). Greckie pismo nutowe opierało się na literach alfabetu fenickiego lub jońskiego. Instrumenty: lira, kitara, harfa, flet, aulos, fletnia Pana, rogi, trąby, bębny, kołatki. Rozwój teorii muzyki greckiej skupiał się wokół 2 kierunków — empirycznego (Pitagoras) i dedukcyjnego (Arystoteles); zostały sformułowane: teoria etosu (przypisująca skalom muzycznym, instrumentom, rytmom określony walor moralny i wychowawczy) oraz matematyczne podstawy stroju muzycznego. Zarówno teoria muzyki greckiej, jak i instrumentarium wskazują na związki z kulturami Bliskiego Wschodu i Egiptu. Muzyka starożytnej Grecji, zwłaszcza w swym aspekcie teoretycznym, oddziałała na muzykę europejską.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia