Francja. Muzyka

Francja. Muzyka.

Historia muzyki fr. stanowi jeden z gł. nurtów historii muzyki zachodniej Europy. W średniowieczu Francja była ważnym centrum uprawiania chorału; rozwijała się też pieśń trubadurów i truwerów oraz formy taneczne; pierwsze formy wielogłosowości (organum) powstały IX–X w., kultywowane w XIII w. przez paryską szkołę Notre Dame. W okresie ars antiqua rozwinął się motet, następnie w wielogłosowych formach wok. w okresie ars nova zasłynęli Ph. de Vitry, G. de Machault, w 1. poł. XV w. kompozytorzy szkoły burgundzkiej, a w okresie renesansu — C. Jannequin, C. Goudimel. Okres baroku przyniósł rozwój muzyki lutniowej (D. Gaultier), organowej, klawesynowej (klawesyniści fr.), skrzypcowej (J.M. Leclair), baletu dworskiego i opery fr. (comédie-ballet, tragédie lyrique) na dworze Ludwika XIV (J.B. Lully, potem J.Ph. Rameau). W 2. poł. XVIII w. powstała fr. opéra comique z mówionymi dialogami (E. Duni, F.A. Philidor, P.A. Monsigny); w Paryżu wystawiał swe dzieła Ch.W. Gluck, reformator opery; fr. operę okresu Rewolucji Fr. 1789–99 reprezentowali: É. Méhul, A. Grétry, J.F. Lesueur, L. Cherubini. W 1. poł. XIX w. rozwijała się w Paryżu tzw. wielka opera hist. (G. Spontini, D. Auber, G. Meyerbeer, J. Halévy i in.), a przedstawicielami opery komicznej byli: A. Adam, F. Boieldieu i D. Auber; operetkę fr. stworzył J. Offenbach; wybitnym przedstawicielem romantyzmu fr. w muzyce był H. Berlioz, twórca romant. symfonii programowej i nowocz. instrumentacji. W 2. poł. XIX w. wykształciła się tzw. opera liryczna (Ch. Gounod, A. Thomas, J. Massenet); tworzyli także: G. Bizet, C. Franck, E. Lalo, C. Saint-Saëns, G. Fauré, V. d’Indy, H. Duparc, A.E. Chabrier, E. Chausson, P. Dukas. Twórcą impresjonizmu w muzyce był C. Debussy, jego kontynuatorami, ale zarazem wyrazicielami tendencji neoklas. — M. Ravel, A. Roussel; pionierami neoklasycyzmu fr. byli czł. Grupy Sześciu; największą oryginalnością w grupie La Jeune France, zawiązanej 1935, odznacza się twórczość O. Messiaena; oprócz niego w 1. poł. XX w. wyróżnili się: A. Jolivet, J. Ibert, J. Françaix. Propagatorem dodekafonii był w Paryżu R. Leibowitz; kierunek awangardowy reprezentują: P. Schaeffer, twórca muzyki konkretnej, P. Boulez, klasyk świat. awangardy muzycznej. Zasłużone instytucje muz. w Paryżu: uczelnie — Conservatoire (1795), Schola Cantorum (1896), instytucje „koncertów” — Concerts Pasdeloup (1861), Concerts Colonne (1874), Concerts Lamoureux (1881), także Grand Opéra i Opéra Comique. Sławę zdobyli muzycy fr.: skrzypkowie — R. Kreutzer, P. Rode, H. Marteau, J. Thibaud; pianiści — A. Cortot, R. Casadesus, M. de la Bruchollerie, M. Haas, B. Ringeissen; dyrygenci — P. Monteux, Ch. Munch, J. Martinon, A. Cluytens; wiolonczelista P. Fournier; flecista J.P. Rampal. Międzynar. festiwale muz. odbywają się w Aix-en-Provence (od 1948) i w Prades (od 1950). Francuska muzyka lud. odzwierciedla zróżnicowanie etniczne, zwłaszcza odrębność regionów pogranicznych; jest to widoczne w występowaniu określonych gatunków muz., tańców (np. bourrée w Burbonii, gawot w Bretanii, farandola w Prowansji), w instrumentarium (np. lira korbowa, dudy, akordeon w środkowej Francji, gitara na Korsyce, bęben pocierany w Prowansji); współcz. fr. muzyka lud. bazuje na systemie dur-moll, ale wykazuje też elementy pentatoniki, skal modalnych; w zasadzie jednogłosowa (tylko u Basków trójgłos), wielogłos występuje w muzyce na zespół dud lub dudy i skrzypce. Obecnie istnieje wiele prób ożywienia dawnego folkloru przez grupy młodzież. wykonujące muzykę etniczną.

Rameau Jean Philippe