Francja. Gospodarka

Francja. Gospodarka.

Kraj wysoko rozwinięty, jedna z potęg gospodarczych świata. Od 1958 rozwój gospodarczy w integracji z krajami EWG. W 2007 wartość PKB wg parytetu siły nabywczej wyniosła 33,8 tys. dolarów USA na 1 mieszkańca; przeciętne tempo wzrostu gospodarczego — ponad 3%; rezerwy złota wynoszą 82 mln uncji (4. miejsce w świecie), dewizowe — ponad 25 mld dolarów USA; struktura wytwarzania PKB: usługi 77,3%, przemysł i budownictwo 20,7%, rolnictwo 2%. Wyraźny podział kraju na część wschodnią — uprzemysłowioną, bogatszą i gęściej zaludnioną z największą aglomeracją Paryża oraz część zachodnią (na zachód od linii Hawr–Marsylia) — bardziej rolniczą, uboższą i słabiej zaludnioną. Rola Regionu Paryskiego, najbogatszego, o koncentracji usług i przemysłu jest nadal dominująca, mimo polityki decentralizacji, która doprowadziła do powstania regionów o dużej samodzielności administracyjnej i gospodarczej. W gospodarce występuje duża koncentracja produkcji i kapitału; największe przedsiębiorstwa są związane z przemysłem samochodowym i paliwowym: państwowe Renault, prywatne Peugeot, państwowo-prywatne Elf Aquitaine, państwowe Électricité de France; sektor państwowy obejmuje wielkie elektrownie i gazownie, transport kolejowy, większość transportu lotniczego oraz udziały w przemyśle ciężkim, lotniczym, chemicznym. Francja jest jednym z największych światowych inwestorów, wartość francuskich inwestycji za granicą (głównie w krajach EWG i USA) wynosiła ok. 150 mld dolarów USA, inwestycji zagranicznych we Francji — ok. 115 mld dolarów USA. Giełdy papierów wartościowych działają w Paryżu, Bordeaux, Lille, Nancy, Nantes, Marsylii i Lyonie.

Przemysł.

Górnictwo odgrywa coraz mniejszą rolę w gospodarce fr., wytwarza poniżej 1% produktu krajowego brutto; eksploatacja gazu ziemnego w Nowej Akwitanii (Lacq), boksytów w Prowansji, soli potasowych i soli kam., siarki odzyskanej (odsiarczanie gazu ziemnego); spadek wydobycia surowców energ., gł. węgla, jest spowodowany zamknięciem nierentownych kopalń w Zagłębiu Północnym; krajowe zapotrzebowanie na surowce energ. pokrywa import ropy naft. (z Arabii Saudyjskiej, Iranu, Gabonu, Nigerii), gazu ziemnego (z Algierii, Rosji, Holandii), węgla kam. (gł. z USA, Niemiec i Polski). Łączna moc zainstalowana w elektrowniach wynosi 116 GW (2001); 78% energii elektrycznej jest wytwarzane w elektrowniach jądr. (największe: Gravelines nad Cieśn. Kaletańską, Paluel nad cieśn. La Manche oraz Tricastin nad dolnym Rodanem) — najwyższy wskaźnik w świecie, pozostała część w elektrowniach wodnych (zespoły hydroelektrowni na Renie, Rodanie, Isère) i cieplnych; produkcja energii elektrycznej 597 mld kW·h (2003), na 1 mieszk. — 9,5 tys. kW·h (2001); znaczny eksport energii elektrycznej do krajów sąsiednich. Do czołowych gałęzi przemysłu przetwórczego należy przemysł maszyn. (zwłaszcza środków transportu) i metal. (34% wartości produkcji przem.), chem., spoż., papierniczy i poligraficzny, włók., hutn.; wszechstronnie rozwinięty przemysł środków transportu: samoch. (3,9 mln sztuk samochodów osobowych — 3. miejsce w świecie, 2005), taboru kol. (nowocz. lokomotywy elektryczne i turbinowe, wagony osobowe), lotn. (samoloty wojsk. Mirage, pasażerskie Airbus i Concorde) i kosm. (rakiety Ariane) oraz stoczn. (masowce, okręty o napędzie atomowym); przemysł maszyn. i metal. dostarcza obrabiarki, urządzenia chem., maszyny włók., roln. oraz wyposażenie kompletnych obiektów przem.: fabryki samochodów, chem., elektrownie i in.; zakłady przemysłu elektronicznego, skoncentrowane gł. w Regionie Paryskim, wytwarzają odbiorniki radiowe (3,4 mln sztuk, 2002), telew. (5,4 mln sztuk), urządzenia pomiarowe, komputery i sprzęt gospodarstwa domowego. Rozwinięty przemysł chem.: przetwórstwo ropy naft. (2002 rafinerie w Marsylii, Hawrze, Dunkierce i in. przetworzyły 71 mln t ropy), produkcja tworzyw sztucznych, włókien chem. (gł. w Lyonie), nawozów sztucznych, zwłaszcza potasowych (Grand Est), wyrobów gumowych (firma Michelin w Clermont-Ferrand), leków (firma Rhône-Poulenc w Lyonie) i znanych kosmetyków. Powszechnie rozwinięty przemysł spoż.: młynarski (gł. w regionach północnych), mleczarski (wytwarza ponad 300 gatunków serów, najsłynniejsze to: bleu i cantal z Owerni, camembert z Normandii, roquefort z Aveyron), mięsny, winiarski. Przemysł drzewny i papierniczy wykorzystuje surowce krajowe i importowane, gł. z krajów skand. i tropik.; największym ośr. przemysłu poligraficznego jest Paryż (słynne wydawnictwa Hachette, Larousse). Dobrze rozwinięte hutnictwo metali: żelaza w starych okręgach hutn. (Lotaryngia, Nord) i w portach dowozowych rud żelaza (Hawr, Dunkierka, Marsylia), oraz aluminium, gł. w regionie alp.; od lat 80. zmalała rola wszechstronnie rozwiniętego, tradycyjnego przemysłu włókienniczego. Największa koncentracja zakładów przem. występuje w Regionie Paryskim (26% produkcji krajowej), północnym (dep. Nord i Pas-de-Calais) i wschodnim (Grand Est); dużymi ośr. różnorodnego przemysłu są: Marsylia, Lyon, Bordeaux, Hawr, Grenoble.

Rolnictwo.

Francja zajmuje 1 miejsce w Europie w globalnej produkcji rolnej; rolnictwo cechuje wysoka mechanizacja (1 ciągnik na 14 ha użytków rolnych) i daleko posunięta specjalizacja; średnia powierzchnia gospodarstw rolnych wynosi ok. 42 ha, na północy przeważają duże — o pow. ok. 100 ha, na południu średnie — do kilkunastu ha; użytki rolne zajmują 54,5% pow. kraju, w tym grunty orne i sady — 61% pow., łąki i pastwiska — ok. 35% pow.; na rozległych nizinnych obszarach północnej i zachodniej części kraju wielkopolowa uprawa pszenicy, jęczmienia, kukurydzy (średnie plony zbóż ok. 75 q z ha), ziemniaków, buraków cukrowych (gł. Basen Paryski i Pikardia), rzepaku, słonecznika i roślin pastewnych; w strefach podmiejskich i Grand Est intensywna uprawa warzyw, na Wybrzeżu Lazurowym kwiatów (surowiec dla przemysłu kosmetycznego); rozwinięte sadownictwo (jabłonie, grusze, brzoskwinie, kasztan jadalny i oliwka na wybrzeżu M. Śródziemnego); wielką rolę odgrywa uprawa winorośli; 1. miejsce w świecie w produkcji wina (5,3 mln t, 2005); największe powierzchnie zajmują winnice w Langwedocji (do 30% użytków rolnych), Prowansji, Nowej Akwitanii — najsłynniejsze w świecie wina pochodzą z okolic Bordeaux, poza tym w Szampanii, Burgundii i dolinie Loary. Hodowla dostarcza ok. 50% wartości produkcji rolnej; duże pogłowie zwierząt hod. (2004): 19,3 mln sztuk bydła, 15,0 mln trzody chlewnej, 9,2 mln owiec. Duże znaczenie ma rybołówstwo mor., połowy, gł. tuńczyków i skorupiaków (langusty, kraby, krewetki, homary); hodowla ostryg w wodach przybrzeżnych; kilkadziesiąt portów rybackich, gł.: Marennes-Oléron, Concarneau, Guilvinec, Lorient i Boulogne-sur-Mer (atlantyckie), Sète (śródziemnomor.). Między pocz. lat 80. a końcem lat 90. produktywność pracy wzrosła ponad 2,5-krotnie i osiągnęła 37 tys. dol. USA na 1 zatrudnionego w rolnictwie (jedna z najwyższych wartości na świecie, 20 razy więcej niż w Polsce).

Turystyka.

Ważną rolę w gospodarce fr. odgrywa turystyka; 2001 Francję odwiedziło 75 mln turystów zagr., gł. Niemców, Anglików, Holendrów; wpływy z turystyki stanowią 7% wartości PKB; gł. regionami turyst. są: wybrzeża M. Śródziemnego, a zwłaszcza Wybrzeże Lazurowe ze słynnymi kąpieliskami (Nicea, Antibes, Cannes, Mentona, Saint-Tropez), Alpy z licznymi ośr. wypoczynkowymi i sportów zimowych (Grenoble, Chamonix-Mont-Blanc); zabytkowe, bogate w zbiory muzealne miasta: Paryż — gł. w świecie ośr. turystyki międzynar., Awinion, Carcassonne, Chartres, Lyon, Nancy, Orlean, Wersal i in., oraz Bretania i dolina Loary ze starymi zamkami; obcokrajowców przyciąga także słynna kuchnia francuska.

Transport i łączność.

Gęsta sieć komunik., o układzie promienistym, z gł. węzłem w Paryżu; dł. linii kol. 29,1 tys. km, w tym zelektryfikowanych — 14,5 tys. km; pociągi dużej prędkości, o napędzie turbinowym TGV (Train à grande vitesse), obsługujące linie magistralne są najszybsze w świecie (350 km/h, rekord 480 km/h — 1990); gł. rolę w przewozach odgrywa transport samochodowy (90% przewozów pasażerskich i ponad 65% towarowych); dł. dróg kołowych 891 tys., w tym 10,4 tys. km autostrad; liczba zarejestrowanych samochodów osobowych 29,2 mln sztuk (489 sztuk na 1000 mieszk., 2002); w przewozach masowych duże znaczenie mają śródlądowe drogi wodne (dł. 8,5 tys. km), zwłaszcza w północnej i północno-wschodniej części kraju; gł. porty rzeczne: Paryż (przeładunki ponad 30 mln t), Strasburg, Rouen (mor.-rzeczny); 22,1 tys. km rurociągów (gaz, ropa naft., produkty naft.), w tym naftociągi Marsylia–Lyon–Karlsruhe (Niemcy), Hawr–Paryż, gazociągi z Lacq do Paryża, Nantes, Lyonu; krajową komunikację lotn. obsługuje towarzystwo lotn. Air Inter, międzynar. — Air France (zał. 1933); międzynar. porty lotn.: Paryż (Charles de Gaulle, Orly), Nicea, Marsylia, Lyon, Tuluza; nośność mor. floty handl. ok. 6 mln DWT; przeładunek (2 krotna przewaga wyładunku nad załadunkiem) w portach mor. 327 mln t (2005); gł. porty mor.: Marsylia (przeładunek 94 mln t), Hawr (65 mln t), Dunkierka (44 mln t), Nantes–Saint-Nazaire, Bordeaux, Rouen; 1994 otwarty Eurotunel pod dnem Cieśn. Kaletańskiej, łączący wybrzeża Francji i Wielkiej Brytanii; rozwinięta łączność, w użytkowaniu ok. 560 sztuk aparatów telefonicznych (na 1000 mieszk., 2004), 734 telefony komórkowe oraz 48 połączeń internetowych.

Handel zagraniczny.

Wymiana handl. Francji stanowi ponad 5% obrotów międzynar.; wartość eksportu 443 mld dol. USA, importu — 473 mld dol. USA (2005); eksport obejmuje gł. maszyny i środki transportu (ok. 40% wartości), produkty chem., artykuły rolno-spoż. (pszenica, mięso, sery, wino) i konsumpcyjne pochodzenia przem. (sprzęt elektroniczny, odzież, kosmetyki); w eksporcie duży udział (23%) mają towary przetworzone o najwyższym poziomie technol., zwłaszcza środki transportu, import gł. również środków transportu, maszyn i urządzeń przem. (39% wartości), farmaceutyków oraz surowców miner. i produktów chem.; gł. partnerzy handl.: Niemcy, Belgia, Włochy, W. Brytania, Hiszpania, USA, Holandia.

Nicea od strony morza (Francja)

Vannes, fragment miasta (Francja)

Tuluza, widok na miasto i rzekę Garonnę (Francja)