Ameryka. Historia. Stabilizacja. Rozwój zależny Ameryki Łacińskiej (1870–1910)
 
Encyklopedia PWN
Ameryka. Historia. Stabilizacja. Rozwój zależny Ameryki Łacińskiej (1870–1910).
rozwój gospodarczy USA i Kanady w końcu XIX w. sprawił, że wysunęły się one, zwłaszcza USA, na czoło państw świata we wszystkich podstawowych dziedzinach produkcji przem. i znalazły się w strefie dominującego (centralnego) kapitalizmu; większość ludności uczestniczyła, dzięki rozbudowanym instytucjom demokr., w różnych formach życia polit.; Ameryka Łac. pozostała eksporterem surowców i żywności oraz importerem wyrobów przem., technologii i kapitałów (gł. bryt.); państwa tego regionu nabierały charakteru coraz bardziej scentralizowanych, z rosnącą rolą prezydenta (dyktatora, caudillo) i słabym, najczęściej fasadowym parlamentaryzmem; w życiu polit. brała udział tylko niewielka część spośród ok. 45 mln mieszk. (1875) Ameryki Łac.; większą część wieloetnicznych i wielojęzycznych społeczeństw stanowili mieszkańcy interioru, gł. chłopi (Indianie i Metysi), nie mający poczucia przynależności państwowej. Zjawiskiem masowym stała się w tym okresie imigracja eur., gł. do Argentyny, Chile, Brazylii, Urugwaju, USA i Kanady (jej obecność zaznaczyła się we wszystkich krajach); dane dotyczące jej liczebności w okresie 1850–1914 nie są dokładne, gdyż część imigracji była nielegalna i nie udokumentowana, część stanowiła imigracja sezonowa (czasem kilkuletnia); bardziej wiarygodne są dane dla USA i Kanady (ponad 25 mln osób, większość do USA), szacunkowe dla Ameryki Łac. (ok. 6 mln osób); rządy poszczególnych państw stwarzały imigrantom ułatwienia, traktując ich jako czynnik modernizujący; dopiero od pocz. XX w. władze USA i Kanady wprowadziły tzw. kwoty imigracyjne w celu kontroli napływu przybyszów. Najważniejszymi wydarzeniami 2. poł. XIX w. w skali całej Ameryki Łac. były: antyhiszp. powstania na Kubie 1868–98, tzw. wojna o Pacyfik 1879–84 i wojna hiszpańsko-amerykańska 1898, będąca przejawem nasilającej się od końca XIX w. rywalizacji USA o wpływy w Ameryce Łacińskiej. USA, dążąc do pozycji hegemona w Ameryce, 1902 zaangażowały się w konflikt wenezuelski, a 1903 poparły secesję Panamy, dzięki czemu uzyskały prawo budowy Kanału Panamskiego. Pod wpływem USA i przy pełnej zgodzie państw Ameryki Łac., ukształtowała się idea panamerykanizmu jako programu obrony interesów Ameryki przed państwami eur. i szerokiej współpracy, zwłaszcza gosp., państw amer.; wyrazem tych tendencji było utworzenie 1910 Unii Panamerykańskiej. W 1. poł. XX w. stosunki USA i Ameryki Łac. uległy istotnej zmianie: USA kilkadziesiąt razy interweniowały zbrojnie w Ameryce Centralnej i na Karaibach, zaniedbały zaś współpracę wielostronną przewidywaną przez panamerykanizm.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia