Wielka Emigracja,
polska emigracja polityczna po powstaniu listopadowym 1830–31, nazwana tak ze względu na wybitną rolę, jaką odegrała w życiu politycznym i umysłowym narodu polskiego, oraz na liczebność (bezpośrednio po powstaniu 8–9 tys., a do 1862 ok. 20 tys. osób).
Wielka Emigracja
Encyklopedia PWN
Na emigrację udali się wyłączeni z carskiej amnestii inicjatorzy i kierownicy powstania, a także wielu jego uczestników, którzy odrzucili amnestię, licząc na rychłe wznowienie walki; ok. 2/3 emigrantów osiadło we Francji (głównie na prowincji), pozostali — w Wielkiej Brytanii, Belgii, Szwajcarii, Algierii i Stanach Zjednoczonych. Była to głównie młoda inteligencja (wywodząca się ze zdeklasowanej szlachty), część bogatych ziemian i plebsu. Obóz liberalno-zachowawczy był reprezentowany przez Hôtel Lambert z A.J. Czartoryskim na czele; obóz demokratyczny początkowo skupiał się wokół Komitetu Narodowego Polskiego (1831–32, pod przewodnictwem J. Lelewela), następnie reprezentowało go Towarzystwo Demokratyczne Polskie, od którego oderwała się rewolucyjna lewica, tworząc Gromady Ludu Polskiego (Grudziąż i Humań). Ugrupowania emigracyjne starały się pozyskać poparcie dla sprawy polskiej na arenie międzynarodowej; Hôtel Lambert przez akcje propagandowe i zabiegi dyplomatyczne u rządów państw zachodnich, lewica nawiązując ścisłe kontakty z europejskimi organizacjami rewolucyjnymi i wolnościowymi (karbonaryzm, Młoda Europa). Wielka Emigracja kierowała za pośrednictwem lelewelistów (lata 30.) i TDP (lata 40.) konspiracjami w kraju, wpływając na wydarzenia 1846–48. W latach 30. i 40. na emigracji skupiało się polskie życie umysłowe i artystyczne; 1838 w Paryżu została utworzona przez Towarzystwo Historyczno-Literackie — Biblioteka Polska; na emigracji tworzyli m.in.: A. Mickiewicz, J. Słowacki, Z. Krasiński, C. Norwid, F. Chopin — tu powstały najwybitniejsze dzieła polskiego romantyzmu.
