- biol. zjawisko biologiczne złożone i wielowymiarowe, którego nie można opisać za pomocą jednej prostej definicji. Znane dotychczas wyłącznie z Ziemi i w tym kontekście definiowane w odniesieniu do 2 podstawowych znaczeń: 1) na określenie stanu materii (nazywanej organizmem) trwającego od pojawienia się organizmu do zakończenia jego bytu osobniczego, w większości kończącego się śmiercią (biol.); 2) na określenie dynamicznego procesu, który pojawił się na Ziemi ok. 3,8 mld lat temu, obejmującego pochodzące od jednej formy wyjściowej wszystkie istniejące w przeszłości i żyjące obecnie organizmy wraz z wszelkimi wzajemnymi relacjami i zależnościami oraz ich wpływem na środowisko.
- biol. całkowity obszar, w którym osobnik przebywał w swym dotychczasowym życiu;
- biol. termin stosowany najczęściej na oznaczenie organizmów zmienionych mało w stosunku do ich wieku geologicznego, bardzo podobnych do swoich wymarłych przodków;
- med. trwałe org. rozszerzenia żył w postaci wężowatych sznurów, splotów lub kłębów, często z balonowatym uwypukleniem;
- med. rozszerzenie naczyń żylnych splotu wiciowatego powrózka nasiennego;
- biolog molekularny;
-
żylistek, Deutzia,rodzaj roślin drzewiastych z rodziny hortensjowatych (Hydrangeaceae);
- zool. rurkowate chitynowe zgrubienia w skrzydłach owadów;
-
żyły, naczynia żylne,anat. naczynia kręgowców doprowadzające krew do serca;
-
żyrafa, Giraffa camelopardalis,zool. gatunek ssaka z rzędu parzystokopytnych, z rodziny żyrafowatych (Girrafidae; 2 gat., okapi); występuje w Afryce na południe od Sahary, na wielu obszarach rzadka;
-
żyrytwa, Naucoris,rodzaj owadów z rzędu pluskwiaków różnoskrzydłych;
-
żyto, Secale,rodzaj z rodziny wiechlinowatych (traw);
- bot. roślina zielna, → litops.
- biol. żyjące do dziś reliktowe gat. organizmów, należące do wymarłych grup systematycznych;
- biol., ekol. zwierzę lub roślina (zwana też rośliną żywicielską), w których ciele żyje i z którego czerpie pożywienie inny organizm, pasożyt;
- pozyskiwanie żywicy drzew iglastych, gł. różnych gat. sosny;
- bot. silnie wydłużone przestwory międzykomórkowe wypełnione żywicą (głównie u roślin iglastych) lub wydzieliną o charakterze zawiesiny olejków i żywic, występujące u niektórych roślin dwuliściennych, np. z rodzin nanerczowatych (Anacardiaceae) i selerowatych (baldaszkowatych).
-
żywiec, Dentaria,rodzaj roślin z rodziny kapustowatych (krzyżowych);
- fizjol. mineralna gospodarka roślin, całokształt zjawisk i procesów związanych z udziałem pierwiastków nie wchodzących w skład wody i dwutlenku węgla w funkcjach życiowych rośliny;
- med. metoda odżywiania chorego w przypadku, gdy żywienie drogą przewodu pokarmowego jest niemożliwe,