wiciowce

wiciowce, Mastigophora (Flagellata),

podtyp pierwotniaków z typu Sarcomastigophora;

organizmy jednokomórkowe lub kolonijne, gł. wodne, których komórki w fazie dojrzałości mają jedną albo więcej wici, często też plamkę oczną i wodniczki tętniące; do podtypu wiciowców należą wiciowce roślinne, Phytomastigophorea (np.: euglena, toczek, nocoświetlik) i wiciowce zwierzęce, Zoomastigophorea (np.: leiszmanie, opaliny, rzęsistki, świdrowce). Wiciowce roślinne, Monadophyta (Phytomastigina), mają chromatofory o różnym składzie barwników (niektóre gat. są bezbarwne), różnorodne materiały zapasowe (skrobię albo inne węglowodany, tłuszcze) oraz różną budowę ścian komórkowych (od peryplazmatycznej błony po celulozowy pancerz), co wskazuje na ich różną filogenezę; formy wiciowcowe występują więc w różnych gromadach (bądź klasach): glaukofity (Glaucophyta), dinofity (bruzdnice, Dinophyceae), eugleniny (Euglenophyta), chryzofity (Chrysophyta) a zwłaszcza klasy złotowiciowców (Chrysophyceae), różnowiciowców (Xanthophyceae) i haptofitów (Prymnesiophyceae); masowe występowanie wiciowców roślinnych w wodach powoduje niekiedy zakwity. Komórki wiciowców zwierzęcych osłania bardzo cienka błona cytoplazmatyczna, pod którą może znajdować się system wzmacniających mikrotubul, komórki te są pozbawione plastydów; organellum ruchu jest 1, 2 lub wiele wici; u niektórych występuje element szkieletowy — aksostyl; mniejsza część wiciowców zwierzęcych prowadzi wolny tryb życia, wiele form symbiotycznych i pasożytniczych (np. lamblia, rzęsistek).