roślinne regulatory wzrostu

roślinne regulatory wzrostu,

związki org., pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, które w znikomych ilościach wpływają na procesy wzrostu i rozwoju rośliny (gł. pobudzają je lub hamują);

ich niewielkie ilości wykluczają możliwość działania odżywczego (troficznego); do wytwarzanych przez roślinę naturalnych regulatorów wzrostu roślin należą: fitohormony oraz wiele substancji występujących naturalnie w roślinach i pełniących również funkcję fitohormonu, m.in. kwas salicylowy, systemina (oligopeptyd), turgoryny (glukozydy kwasów fenolowych), niektóre aminy biogenne (poliaminy), kwas jasmonowy, oligosacharyny (oligosacharydy chitynowe i chitynozanowe, oligoglikany), niektóre związki (inhibitory) fenolowe, hormon przyranny roślin, triamkontanol (jednowodorotlenowy alkohol alifatyczny), brasinosteroidy (o układzie steranu); wiele wytwarzanych przez człowieka substancji chem., które mają podobną aktywność biol. jak substancje naturalne lub wykazują działanie antagonistyczne w stosunku do naturalnych regulatorów, wykorzystuje się jako syntetyczne regulatory wzrostu roślin; należą do nich związki np. o charakterze auksyn, związki stosowane jako środki chwastobójcze (herbicydy); działają one m.in. przeciwnie do auksyn, hamują syntezę giberelin, wzrost elongacyjny (wydłużeniowy) pędu, kiełkowanie nasion, podziały komórek. Odrębną grupą syntet. regulatorów wzrostu roślin są morfaktyny (pochodne fluorenu) powodujące zahamowanie wzrostu, zaburzenia w transporcie auksyn, pobudzające powstawanie owoców partenokarpicznych (partenokarpia), stymulujące rozgałęzianie łodyg i korzeni. Syntetyczne regulatory wzrostu roślin często stosuje się w rolnictwie (np. jako antywylęgacze w uprawach zbóż), w sadownictwie i warzywnictwie (m.in. dla podwyższenia odporności roślin na mróz, do hormonizacji roślin, np. pomidorów), kwiaciarstwie, ogrodnictwie ozdobnym (np. do regulowania długości kwiatów).