prawda

prawda, gr. etētymía, alḗtheia, łac. veritas,

filoz.

Według tzw. klasycznej definicji prawda — zgodność, adekwatność treści sądu z rzeczywistym stanem rzeczy, którego ten sąd dotyczy; pierwsze sformułowanie klasyczne definicji prawdy pochodzi od Arystotelesa. Według tzw. nieklasycznych definicji prawdy — zgodność z jakąś uznaną zasadą lub normą; prawda polega tu na: jasności i wyraźności sądów związanych z poczuciem oczywistości, która się odnosi do zawartych w nich treści (oczywistość); zgodności myśli z dyrektywami języka, dogodnymi definicjami czy przyjętą umową (konwencjonalizm); zgodności poszczególnych twierdzeń z całokształtem tez danego systemu (teoria koherencji, neopozytywizm); zgodności z tym, co pożyteczne (pragmatyzm) lub co zapewnia skuteczność działania (instrumentalizm) itp. Zwolennicy nieklasycznych definicji prawdy negują w istocie przedmiotowe odniesienie sądów prawdziwych do obiektywnej rzeczywistości, odnosząc je w rezultacie do własnych doznań, przekonań, doświadczenia wewnętrznego, świadomości podmiotu (subiektywizm). W kwestii kryterium prawdy jej nieklasyczne ujęcia prowadzą do znacznych trudności w znalezieniu takiego sprawdzianu, który by nie oparł się na rozumowaniu typu tautologicznego (tautologia) lub nie prowadził do błędnego koła w rozumowaniu.