panislamizm

panislamizm,

doktryna polityczno-religijna, powstała w XIX w. na muzułmańskim Wschodzie, głosząca potrzebę zjednoczenia muzułmanów;

wiązała się z polit. i kult. odrodzeniem krajów muzułm., stanowiła reakcję na polit. i gosp. ingerencję mocarstw eur.; gł. założeniem panislamizmu było wyzwolenie państw muzułm. spod dominacji państw eur., stworzenie muzułm. imperium z tur. sułtanem, będącym zarazem kalifem, na czele; do gł. teoretyków i propagatorów panislamizmu należał Al-Afghani; panislamizm stał się oficjalną doktryną za panowania sułtana Abdülhamida II, ale jego popularność zmniejszyła się zwłaszcza wskutek wykorzystywania go w ekspansji tur. prowadzonej przez Abdülhamida II; utracił znaczenie 1924, po upadku kalifatu w Turcji; następnie odrodził się jako ruch solidarnościowy wszystkich muzułmanów (organizacje: Liga Świata Muzułm., Organizacja Konferencji Islamskiej).