kontrola społeczna

kontrola społeczna,

ogół urządzeń i środków działania zbiorowości (społeczeństwa, grup społ.) służących do zapewnienia jej integracji i podporządkowania członków normom grupowym;

kontrola społeczna operuje różnego rodzaju negatywnymi (kary) i pozytywnymi (nagrody) typami sankcji: prawnymi, ekon., etycznymi, rel.; zależą one od typu zbiorowości; w tzw. społeczeństwach współcz. przeważa kontrola społeczna oparta na systemie prawnym i wymiarze sprawiedliwości (kontrola formalna), natomiast w społeczeństwach pierwotnych gł. rolę odgrywały sankcje obyczajowe (kontrola nieformalna); im silniej zinternalizowane są normy i wzory zachowań (w wyniku socjalizacji, wychowania), tym mniejsza jest potrzeba korzystania z sankcji kontroli społecznej; w potocznym rozumieniu kontrola społeczna to kontrola działalności administracji państw. i gosp. wykonywana przez obywateli, organizacje społ. i organy samorządowe.