anglikanizm

anglikanizm,

określenie całokształtu doktryny i praktyk religijnych właściwych wspólnocie chrześcijan uznających duchowe zwierzchnictwo arcybpa Canterbury, względnie nazwa ogółu Kościołów utożsamiających się z tą doktryną i praktyką, tworzących Anglikańską Wspólnotę i skupiających ok. 70 mln wiernych.

Anglikanizm uformował się w okresie reformacji XVI w., w toku której podległy papieżowi Kościół Anglii, stał się odrębną od Rzymu wspólnotą chrześcijańską, i zyskał charakter Kościoła państwowego. Szczególnie za panowania Elżbiety I wypracował specyficzne cechy teologiczne i liturgiczne. W ciągu dziejów w anglikanizmie zaznaczyły się 3 główne nurty teologiczno-duchowe: 1) anglokatolicki względnie katolicki (tzw. Kościół Wysoki, angielskie High Church), akcentujący spuściznę przedreformacyjną oraz właściwe katolicyzmowi formy kultowe, włącznie z rozbudowaną pobożnością eucharystyczną, kultem Panny Marii i świętych oraz popieraniem monastycyzmu, 2) ewangelikalny (zwany w uproszczeniu Kościołem Niskim, angielskie Low Church), nawiązujący do purytanizmu (purytanie) i innych form radykalnego protestantyzmu nurtu kalwinistycznego, podkreślający nadrzędność Biblii w Kościele, doktrynę usprawiedliwienia z łaski przez wiarę i potrzebę osobistego nawrócenia każdego członka Kościoła jako warunek zbawienia, minimalizujący rolę Kościoła instytucjonalnego i sakramentów, 3) liberalny (tzw. Kościół Szeroki, angielskie Broad Church), unikający stanowczych poglądów pozostałych anglikanów, preferujący zachowania umiarkowane i tolerancję (czasem indyferentyzm) w zakresie zagadnień dogmatycznych i etycznych, stąd skupiający także przedstawicieli poglądów teologicznie awangardowych i niekonwencjonalnych.